Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde, 1291 tarihli Konya Vilayet Salnamesi 122–124 sayfalarında anlatılan esnaf ve sanatkârların yönetim ve denetim şekilleri ve ekonomisini, dünden bu günü kıyaslamak için değişik bir konuyu sizlerle paylaşmak istedim.

Lonca Teşkilatı: Eskiden esnaflar lonca teşkilatlara sahiptiler. Her esnaf muhakkak bir loncaya kayıtlı olur, onun koruması ve denetimi altında bulunurdu.

Bugünkü tabipler, mimarlar odası, şoförler cemiyeti gibi. Dükkân açma hakkına ‘Gedik’ denirdi. Gedik olmak için çıraklık, kalfalık, ustalık belgesini almak gerekirdi. Loncaların başlıca görevleri şunlardı:

1- Üye sayısını, üretilen malların kalitesini, fiyatını belirlemek,

2- Esnaf arasındaki haksız rekabeti önlemek,

3- Esnaf ile devlet arasındaki ilişkileri düzenlemek,

4- Üyelerine kredi vermek.

Her loncada yaşlılardan meydana gelen 6 kişilik bir ‘ustalar kurulu’ vardı. Bunların en yaşlısı başkan olur ve ‘Şeyh’ adını alırdı.

Şeyh: Çıraklık, ustalık törenlerini yönetir ve cezaların uygulanmasını sağlardı.

Kethüda: Loncayı dışarıda temsil eder, hükümetle ilişkileri düzenlerdi.

Nakib: Şeyhi temsil eder, esnafla şeyh arasında aracılık yapardı.

Yiğitbaşı: Disiplin işleri ve esnafa hammadde dağıtımını yapardı.

Ehl-i Hibre: Mesleğin sırlarını bilen, malların kalitesi bildiren, fiyat belirleyen İki bilirkişi bulunurdu.

Kadı (Hâkim): Lonca birliklerinin en üst makamıydı. Esnaf arasındaki anlaşmazlıkları çözümler ve yukarıda belirtilen altı kişilik kurulun seçilmesini onaylar veya........

© Kayseri Gür Haber