“İslam’ın akaide dair esasları “iman”; haramlar, kefaret ve ibadetlere dair ahkamı “ibadet”; insanlar arası ilişkilere dair hükümleri de “ahlak” kategorisinde yer alır.” (Ali Bardakoğlu, İslam’ı Yeniden Düşünmek, Kuramer.)

“İman-ibadet-ahlak şeklindeki üçlü ayrımın zihinlerde bıraktığı olumsuz bir izlenim de dinin bel kemiğini imanın ve ibadetlerin teşkil ettiği, ameli de kapsayan ahlakın ise daha tali bir önem ve konumda olduğu şeklindeki yanlış anlayıştır. Bunun muhtemel sebebi Hz. Peygamber sonrası dönemde iktidar mücadelesi ve gruplaşmalar sonucu sahabe arasında amansız bir çekişme ve çatışmanın yaşanması, bunun zihinlerdeki kötü izlerini hafifletebilmek için de iman-amel ayrımının öne çıkarılıp insanların sahabenin ahiretteki durumu hakkında ileri geri konuşmasının önüne geçilmeye çalışılmasıdır.”

Burada bir parantez açmam lazım:

Müslümanların sahabenin Peygamberimiz’den sonraki siyasi ihtilafları, bazen kavgaları hatta savaşları konusunda tutarlı, nesnel tahliller yapamadıkları bir gerçek.

Herkes mezhebine ve meşrebine göre kimi sahabiyi koruyarak, kimini korumayarak tarihi kendince ayıklıyor.

Ayrıca o dönemdeki iktidar çekişmelerinin çıktılarını dinleştiriyor.

Bu yüzden, kimi zaman yanlışın da doğrunun da tezkiye edildiği, kimi zaman (haricilerin yaptığı gibi) ikisinin birden mahkûm edildiği tutarsız, sübjektif tarih yorumları ortaya çıkıyor.

Tarihi sağlıklı yorumlayamamak, tarihi dinleştirmek, tarihe de dine de zarar veriyor.

Parantezi kapatalım, Bardakoğlu Hoca’nın ahlakın tarihi süreç içinde nasıl geri plana itildiğine dair değerlendirmesine geri dönelim:

“Belki iyi niyetle ve........

© Karar