Filistin asıllı Kanadalı İslam hukukçusu Prof. Wael B. Hallaq’tan (Vâil b. Hallâk) bir derleme, Ahlâkî Yöntemsellik: Şeriat, Anayasa ve Ulus Devlet adıyla dilimize çevrildi (İstanbul 2023). Yazarın verdiği bilgiye göre, çağdaş Fransız filozofu Michel Foucault, 16. yüzyıldan sonra Avrupa’da ortaya çıkan yeni yönetim şeklinde toprak egemenliğinden mülkiyet ve insan egemenliğine geçildiğini belirtmiştir.

Vâil b. Hallâk, Foucault’nun bahsettiği Avrupa’ya özgü yönetim sistemiyle Kur’an’daki sistemi karşılaştırır. Yazarın Kur’an’da “sâlih” (iyi ve yararlı olan) kavramı bağlamında yaptığı karşılaştırmaya göre, “Kur’an sistemi, zorbacı himayeciliğe dayanan bir reisin (patriarch) otoritesi ve gözetiminden değil, yüce bir adalet maksadından türetilen bir modeldir. Avrupa’da uysal ama aynı zamanda yetkin [yetişmiş], maddi olarak üretken ve siyasi olarak sadık bir özne yetiştirmek ve imal etmek için disiplin, güç, gözetleme ve güvenlik tanzim edilirken; Kur’an’da sâlih amel, ahlâkî mesuliyet, sosyal sorumluluk ve adalet paradigmaları üretmek için disiplin ve ilâhî güce teslimiyet tanzim edilmiştir. Dolayısıyla tüm bunlar bir araya geldiğinde bir tek arzu ortaya çıkarıyordu: sâlih topluluk.”

[Vâil’in bu tespiti, doğru bir Kur’an okuması olsa da, pratikle nadiren uyuşur. Fakat tarih bitmemiştir.]

Kur’an’daki her bir buyruk, birbirinden ayırt edilemeyecek şekilde hem hukuki hem de ahlâkîdir ve Kur’an’da 70 defa geçen sâlihât (iyi ve yararlı işler) bütününün parçasıdır.........

© Karar