Yıllar evvel Suriyeli bir kadın gazetecinin ülkesinde yeni başlayan çatışmalar hakkında “Oluşan görece özgürlük ortamında bütün gruplar, diğerlerinin varlığını hesaba katmadan, kendi hak ve beklentilerini umarsızca talep etti. Özgürlük ortamının sadece kendileri için geçerli bir hak olduğunu düşündüler. Bu egoizmin sonu iç savaş oldu” minvalinde bir açıklamasını televizyondan izlemiştim. Bu görüşün teknik olarak ne kadar doğru olduğunu değerlendirecek müktesebata sahip değilim, ancak prensip olarak çok doğru bir yaklaşım.

Özgürlükler ve haklar ancak toplumun tüm kesimleri tarafından eşit oranda kullanılabildiği müddetçe anlamlı olur. Ya da tersinden söyleyecek olursak ancak her kesimin kullanabileceği haklar eşit haklardır.

Yeni anayasayı bir toplumsal uzlaşma metni değil de kendi dünya görüşlerini kabul ettirme girişimi olarak görenlerin sayısı çok.

Ünlü Alman filozof Immanuel Kant’ın kategorik imperatif’i (koşulsuz buyruk) anayasa tartışmalarında sergilemekle yükümlü olduğumuz ilkeli tavır hakkında isabetli bir zemin sunuyor: “Öyle davran ki, davranışının temelindeki ilke, tüm insanlar için geçerli olan evrensel ilke veya yasa olsun/olmasını isteyebil.” Her koşulda geçerli olacak ilkelere dikkat çeken bu önerme, ahlaki olarak da her akıl ve vicdan sahip insanını karşılayabileceği, hatta karşılamakla yükümlü olduğu makul bir talep.

***

Anayasa tartışmalarında taleplerin teknik içeriğinden daha çok sahip oldukları ahlaki ve akli kriterlere dikkat çekmek gerekiyor. Anayasa........

© Karar