TCMB yöneticilerinin, herkesin gıptayla baktığı müthiş özgeçmişleri var. Eğitimse eğitim, başarıysa başarı ve tecrübeyse tecrübe…

Fakat bu parlak müktesebatları onlara başarıyı getirmedi; belki de parlak müktesebatlar, onlarda, onların da farketmediği bazı “katı önyargılar” oluşturmuş olabilir.

Başarısızlığın sebeplerini iktisatçı olmayan sayın okuyucuların da kolay anlayabileceği bir örnek:

Bir ay önce 196 milyar dolar olan bankalardaki toplam döviz mevduatı BDDk’ya göre 214 milyar dolara yükselmiş.

Varsayalım ki bu mevduat sahiplerinin bir kısmı kendi aralarında anlaştılar ve TCMB’ye 100 milyar dolar satmayı teklif ettiler.

Soru: TCMB bu teklifi kabul eder mi?

Cevap: Ecet mevcut TCMB yönetimi bu teklifin üstüne balıklama atlar.

TCMB hemen 3,8 Trilyon TL para basar ve bu 100 milyar doları satın alır.

Sonra da çıkar bütün dünyaya “net döviz pozisyonum bir günde 50 milyar dolardan 150 milyar dolara çıktı” diye hava atar.

TCMB’nin para basarak, dövizini satın aldığı mevduat sahipleri de bu 3,8 Trilyon TL’yi görürüp yıllık H faizle bankaya yatırır. (Not: Aylık H faizin yıllık bileşik getirisi `’tır.)

Peki bankalar bu parayı ne yapacak?

Cevap: Normal şartlarda bankaların mevduatı artınca, bankalar bu parayı ya kredi olarak kullanırlar ya da bono ve tahvil satın alırlar.

Fakat TCMB, bankalara: “TL kredilerde aylık, ortalama olarak en çok %2 büyüyebilirsiniz” diyor.

Anlattıklarımın yorumu: Yani Bankalar bu 3,8 Trilyon TL’nin çok küçük bir kısmını mesela 300 milyar TL’yi kredi olarak verebilir ve 3,5 Trilyon TL atıl olarak kalır.

Soru: Nasıl olur; bankalar H faiz vererek topladıkları mevduattan hiç bir gelir elde edemeyecek mi?

Cevap: TCMB bankalara”verebileceğiniz kadar, mesela 300 milyar TL kredi verin üstünü de bana gönderin; ben de size H faiz vereyim” diyecektir.

Bunu sağlamak için de bankalar arasında TL depo ihalesi, likidite senedi ihalesi vs. gibi araçları kullanarak bakiye kalan paranın tamamını piyasalardan geri çeker.

Yani TCMB karşılıksız olarak bastığı parayı, bileşiği `’a ulaşan bir faiz oranıyla geri çeker.

Soru: Zaten TCMB’de olan veya olabilecek olan (Zorunlu karşılık, swap, depo ihalesi........

© Karar