1989’da Berlin Duvarı yıkıldıktan sonra ve 1991’in sonlarında Sovyetler Birliği çökmeden neredeyse bir yıl önce, ABD Başkanı George H.W. Bush “yeni bir dünya düzeni” ilan etti. Şimdi, Donald Trump’ın ikinci başkanlığının sadece iki ayında, Avrupa Birliği’nin en üst düzey diplomatı Kaja Kallas, “uluslararası düzenin 1945’ten bu yana görülmemiş büyüklükte değişiklikler geçirdiğini” ilan etti. Peki ama “dünya düzeni” nedir ve nasıl korunur ya da bozulur?

Günlük dilde düzen, öğelerin, işlevlerin veya ilişkilerin istikrarlı bir şekilde düzenlenmesi anlamına gelir. Bu yüzden iç işlerinde “düzenli bir toplum” ve onun yönetiminden bahsederiz. Ancak uluslararası ilişkilerde, her şeyi kapsayan bir hükümet bulunmaz. Devletler arasındaki düzenlemeler her zaman değişime açık olduğundan, dünya bir bakıma “anarşik”tir.

Ancak anarşi, kaos ile aynı şey değildir. Düzen bir derece meselesidir; zamanla değişir. İç işlerinde, belirli bir seviyedeki yönetilemeyen şiddete rağmen istikrarlı bir siyasi yapı varlığını sürdürebilir. Sonuçta, organize veya organize olmayan şiddet içeren suçlar çoğu ülkede yaşamın bir gerçeğidir. Ancak şiddet çok yüksek bir seviyeye ulaştığında, bu “başarısız bir devletin” göstergesi olarak görülür. Somali’de ortak bir dil ve etnik yapı olmasına rağmen, uzun süredir birbirleriyle savaşan klanların hakim olduğu bir yerdir; başkent Mogadişu’daki “ulusal” hükümetin, başkent dışındaki bölgelerde pek bir otoritesi yoktur.

Alman sosyolog Max Weber, modern devleti, meşru güç kullanımında tekel sahibi olan bir siyasi kurum olarak tanımlamıştır. Ancak meşru otoriteye dair anlayışımız, değişebilen fikir ve normlara dayanır. Dolayısıyla, meşru bir düzenin varlığı, normların gücü hakkındaki yargılara ve bir devletteki şiddetin miktarı ile niteliği hakkındaki basit tanımlara bağlıdır.

Dünya düzeni söz konusu olduğunda, güç ve kaynakların dağılımındaki değişiklikleri, meşruiyeti belirleyen normlara........

© Karar