Yaklaşık iki yıldır gündemde olan Dijital Telif Yasası’nın ekimden önce meclise sunulması beklenmiyor. İktidar temsilcileri, Google başta olmak üzere teknoloji şirketleriyle kapalı kapılar ardında aylardır görüşmeler yapıyordu. Gazetecilik örgütlerinden ve bağımsız medya temsilcilerinden ise kendilerini doğrudan etkileyecek bu yasal düzenlemeyle ilgili görüş alınmamıştı.

Bu hazırlıkta rol oynayan Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun görevden alındı, Hüseyin Yayman ise TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Başkanlığı’nı devretti. Yasama döneminin ilk devresi biterken Dijital Telif Yasası şimdilik rafa kaldırıldı. Ankara kulislerinde, yapay zekâ konusunu da kapsayan yeni bir taslağın hazırlanıp en erken ekimde meclise sunulacağı konuşuluyor.

Sosyal medya dâhil dijital platformlarla ilgili yasal düzenlemeleri yapmak üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) çatısı altında 2020’de Dijital Mecralar Komisyonu kurulmuştu. “Uzman” (ihtisas) niteliğindeki komisyon, Aralık 2023’ten beri gündemde olan, dijital platformlara yönelik ek yasal düzenlemeleri de görüşmeye başlamıştı.

Ancak komisyonun bugüne kadarki çalışmaları, vatandaşların haber alma hakkını korumak ve medya ekosisteminde sürdürülebilir bir rekabetçiliği desteklemekten çok uzak kaldı. Komisyon bunun yerine, iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP veya AK Parti), “dezenformasyon” gibi gerekçelerle basın ve ifade özgürlüğü açısından tartışmalı yasa değişikliklerinde “tâli” bir rol oynadı.

İktidar cephesinde rahatsızlık yaratan içerikler veya popüler sosyal medya kullanıcıları ne zaman dikkat çekti ise komisyon o zaman ilgili dijital platforma karşı harekete geçti. Bu kapsamda Meta’ya bağlı Facebook ve Instagram, Alphabet’e bağlı Google ve YouTube, ayrıca TikTok ve LinkedIn gibi platformların temsilcileri çağrılıp TBMM çatısı altında masaya oturtuldu, “Türkiye’nin özel ihtiyaçları var” gibi vurgularla uyarıldı.

Toplantılarda, AKP’nin Hatay milletvekili Hüseyin Yayman, Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı unvanıyla dev teknoloji şirketlerine “Siz Türkiye’ye uygun şekilde kendinize çekidüzen vermezseniz hakkınızda ilave yasal düzenlemeler yapacağız” diye özetlenebilecek sayısız uyarı yaptı. Muhalefet partilerinin komisyondaki temsilcileri ise bağımsız medyanın ekonomik sürdürülebilirliğine en büyük tehdidi oluşturduğu vurgulanan Google üzerinde eleştirilerini yoğunlaştırdı.

Google, Kültür Bakanlığı’na “çok detaylı bir bilgi notu” sunmuş

İktidar partisi, haber dağıtımı ve dijital reklam alanında tekel konumundaki Google ile meseleyi ağırlıklı olarak finansal yönüyle (vergi, telif vb.) ele alırken muhalefet ise Gazete Duvar’ın kapanması vakasında da tartışılan algoritma yanlılığı, örtülü sansür, haksız rekabet, şeffaflık ve hesap verebilirlik eksikliği gibi konuları vurguladı.

Taraflar son olarak 8 Mayıs’ta komisyonun “Google Algoritma Değişiklikleri ve Sonuçları” başlıklı toplantısında bir araya geldi. Google’ı temsilen Tolga Sobacı, Johannes Matthias Müller, Faten Dubarry Bouhaouala, Duygu Yücesoy ve Gönenç Gürkaynak‘ın son toplantıda verdiği cevaplar milletvekillerini tatmin etmedi. Kanada, Avustralya ve Fransa’daki gibi, dijital platformları içerikler için yayıncılara telif ödemesi yapmaya zorlayan yasal düzenlemenin Türkiye’de nasıl uygulanabileceğine dair tartışma derinleştirilemedi. Muhalefet milletvekillerinin Google temsilcilerine yönelik “Yanıt vermiyorlar ki” tepkisine Başkan Yayman “Vermiyorsa ne yapalım efendim, silah mı dayayalım” dedikten kısa bir süre sonra toplantıyı kapadı.

Komisyona gelen Google temsilcileri, “Dijital Telif Yasası” hazırlığı konusunda geçen seneden bu yana “Kültür Bakanlığı ile çok yakın bir iletişim hâlinde” olduklarını ve “kendilerine çok detaylı bir bilgi notu” sunduklarını vurguladılar. Şirket temsilcisi Duygu Yücesoy, “Bakanlığımız da bunu çok olumlu karşılayarak yapılacak herhangi bir çalışmada bunların hepsinin dikkate alınacağını bize defâten söyleyerek çok teşekkürlerini iletti, biz de sizlerin huzurunda kendilerine açık diyalogları için çok teşekkürlerimizi iletiyoruz” dedi.

Kapalı kapılar ardında neler konuşulduğunu kamuoyu bilmiyor

Tüm haber kuruluşlarını doğrudan etkileyecek bir yasa konusunda Google’ın bu süreçte bakanlığa sunduğu belgenin içeriği bilinmiyor. Şirket ile bürokratlar arasında Dijital Telif Yasası hazırlığı sürecinde kapalı kapılar ardında yapılan görüşmelerde neler konuşulduğundan da kamuoyu ve gazetecilik meslek örgütleri habersiz.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın........

© Journo