Şok sözler, sürpriz gelişme, uzmanlar uyarıyor… Tık avcılığına yönelik bu tür klişe ifadelerden 10’unu seçip bir ay boyunca bunları en çok hangi yayıncıların haber başlıklarında kullandığını araştırdık. Ulusal medyada Milliyet, Sabah, Habertürk ve Fanatik zirveyi kimseye bırakmadı. Google algoritması bu tık avcılığını teşvik ettiğinden, pek kimsenin bilmediği haber siteleri de bu tür başlıklarla milyonlarca okura öneriliyor.

Haber okurken aynı başlığı defalarca görüyoruz, her biri diğerinin kopyası. Medyanın tekrar eden sesi, üstelik bunlar farklı yayın organlarının da değil. Özellikle geleneksel medya dilinin dijital platformlara taşınmasıyla klişelerin de yaygınlaşması dikkat çekiyor.

Öyle klişe ifadeler var ki aynı medya kuruluşu gün içinde birçok kez bunları haber başlıklarında kullanıyor. Zaman zaman benzer ya da aynı başlıkları kullanmak olağanken bunun çok sık olması haber değerini düşürüyor, güven vermiyor.

Anton C. Zijderveld Klişelerin Diktatörlüğü adlı kitabında modern toplumun nasıl yüzeyselleştiğini, insanların düşünce ve anlam derinliğinden nasıl uzaklaştığını analiz eder. Kitap, özellikle klişelerin toplumsal hayatta nasıl bir “diktatörlük” kurduğunu anlatır, bu yönüyle klişe başlıkları da buna ekleyebiliriz.

“Klişelerin en fazla sözü edilmeye değer yanı, insanın düşünce becerisini sollaması ve bu şekilde bilinçsiz olarak ruhsal ve duygusal dünyasına işlemesidir” diyen Zijderveld, bu ifadelerin düşünme becerisini sekteye uğrattığını ifade eder.

Google tık avcılığını cezalandırmıyor, teşvik ediyor

Bu mini araştırma için 1 ay boyunca Google Haberler uygulamasında tık avcılığı için sık sık başvurulan 10 klişe ifadenin başlıklarda hangi yayıncı tarafından kaç kez kullanıldığını inceledik.

Seçtiğimiz klişe ifadeler şunlardı: Şok sözler, sürpriz gelişme, kahreden haber, uzmanlar uyarıyor, anne babalar dikkat, şaka değil gerçek, bomba itiraf, tokat gibi yanıt, hiç böyle görmediniz, o ilde…

Bir ay boyunca toplam 90 kez bu ifadeleri haber başlıklarında kullanan yayıncılar şunlar oldu: Org Haber (11), Milliyet (11), Sabah (6), Habertürk (6), Fanatik (6), Sözcü (5), Karar (5), Haber 7 (5), Yeni Şafak (4), Yeni Akit (4), Gerçek Gündem (4), Ekol TV (4), Yeni Malatya (3), Son Mühür (3), Türkiye (2), Medyatava (2), Gazete İpekyol (2), CNN Türk (2), Aydınlık (2), TGRT (1), Hürriyet (1), Euronews (1)

Arama, Haberler ve Keşfet dâhil Google’a ait algoritmaların Türkiye’de nitelikli gazetecilik eserleri yerine tık avcılığını, SEO hilelerini ve kopyala-yapıştır haberciliğini öne çıkarmaya devam etmesinin sonuçları bu mini araştırmada da görülüyor.

Okurların ve gazetecilerin geniş bir kesiminin eleştirdiği bu tür kötü habercilik pratikleriyle, doğrudan ziyaretçisi kısıtlı sayıda olan birçok yayıncı Google Haberler gibi uygulamalarda öne çıkarılıyor, merkezi ABD’de bulunan bu şirketle ortaklıkları üstünden dijital reklam gelirlerini paylaşıyor.

Örneğin Google Haberler vitrininde bu klişe başlıklarla öne çıkarılan Org Haber’in künyesinde kurumsal adres gibi temel bilgiler yer almadığı gibi, herhangi bir gazetecinin ismi de bulunmuyor. “Tarafsız, İlkeli Haber” sloganıyla yayın yapan sitenin ana sayfasında herhangi bir özel habere rastlanmıyor, farklı kaynaklardan aktarıldığı anlaşılan içeriklerde de imza veya mahreç yok.

Org Haber’in ana sayfasında rastladığımız birçok haberindeki bazı bölümler, yapay zekâ ile oluşturulmuş metinler olduğunu düşündürüyor.........

© Journo