YAPI STOKLARININ çürüklüğü nedeniyle yıllardır gündemimizden hiç düşmeyen mevzulardan biri malumunuz olduğu üzere “Kentsel Dönüşüm”dür. Ama bizim ele almak istediğimiz bu değildir. Üzerinde durmak istediğimiz husus henüz bu kavram bilinmeden önce maruz kaldığımız “Kültürel Dönüşüm”dür.

Köy ve kasabalardan şehirlere ekonomik saiklerle hücum ettiğimizde bilerek veya bilmeyerek sebep olduğumuz olumsuz yöndeki dönüşümdür. Oysa ecdadımız bu konuya bir sınırlama getirmişti.

Şehir girişlerinin iki yanında bekleyen görevliler kontrolü sağlardı. Gelenlerin ne için geldiklerini sorgular ve duruma göre ne kadar kalıp dönüş yapacaklarını planlarlardı. Ticaret için mi, ürün satmak için mi, işçilik yapmak için mi gibi hususlar belirlenir ve bu kontrol neticesinde şehrin dolayısıyla mahallelerin kültür yapılarının bozulmasına mâni olurlardı. Bir nevi “İç vize” diyebileceğimiz bu uygulama neticesinde ana doku korunurdu. Köylü tarlasıyla ve hayvanlarıyla, kasabalı ticaretiyle meşgul olur ve bu şekilde geçinir giderdi. Çağın getirdiği yeni anlayış ile istekler ihtiyaç hâline getirildi. Bu yönde propagandalar yapıldı. Sanayi için lazım gelen işçiler ise buralardan transfer edildi ve fabrika hayatı başladı. Plansız ve programsız gelişen bu durum mahalle ve semt mahremiyetini zedeledi.

…

MAHALLE kültür demekti. Semt geleneği ifade ederdi. Her biri bir yaşam mahfili idi. Bu sebeple kişi semtini ve mahallesini söylediğinde onun hayata bakışı, dünya görüşü, duruşu ve ilişkileri anlaşılırdı.

Semt ve mahalle kültürel kimliği inşa ederdi. Her semt veya mahalle bu yönüyle meşhurdu.

Mesela; Üsküdarlıyım denildiğinde ne demek istenildiği anlaşılırdı. Camiler, tekkeler, dergahlar akla gelirdi. Salacak semtindenim derse ekonomik durumu anlaşılırdı. Selamsız mahallesindenim derse bir kültürü ve yaşama şeklini ifade etmiş olurdu. Yine Tophane semtinde yetiştim dediğinde onun gözünü budaktan esirgemediğini anlardınız. Fatihte büyüdüm dediğinde de medreseler hatıra gelir ve o kişinin mürekkep yaladığı anlaşılırdı.

Kısacası her mahallenin bir mahremiyet anlayışı ile özel ve önemli yanı dile gelmiş........

© İstiklal