Gazze, yaklaşık 5.000 yıllık kesintisiz yerleşim tarihiyle dünyanın en eski şehirlerinden biridir. İlk kayıtlar, MÖ 15. yüzyılda Mısır Firavunu III. Thutmose’nin askerî seferlerinde geçer.

Antik Mısır, Kenanlılar, Filistinliler (Pentapolis), Asurlular, Persler ve Türkler gibi medeniyetlerin hâkimiyetine girdi. Helenistik dönemde İskender’in kuşatmasına direnen şehir, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde ticari bir merkez haline gelmiştir.

Gazze, binlerce yıllık medeniyet izleri taşıyan kadim bir şehir olarak; Filistin, Mısır, Romalılar, Bizans, Emeviler, Abbasîler, Selçuklular, Osmanlılar ve nihayet İngiliz mandası dahil olmak üzere birçok farklı egemenliğin etkisi altında kalmıştır.

635’te Halid bin Velid komutasındaki İslâm orduları tarafından fethedilmiştir. Haşimoğulları’ndan olan Hz. Muhammed’in (s.a.v.) dedesi Haşim’in kabrinin burada olduğuna inanılır.

1516’da Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferiyle Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ridvan Hanedanı döneminde (16-17. yüzyıl) ticaret ve kültürel açıdan zirve yapmıştır.

Evliya Çelebi Gazze’yi, 1649’da 11 cami, 600 dükkân ve 1.300 evden oluşan mâmur bir şehir olarak tasvir etmiştir. Süveyş Kanalı’nın açılması (1869) ile o dönemde ticarî önemini yitirmiştir. 1917’de İngilizler tarafından işgal edilmiş; 1948’de Mısır kontrolüne geçmiştir.

Görülüyor ki Gazze, tarih boyunca stratejik konumuyla medeniyetlerin kesiştiği bir nokta olmuştur. Osmanlı döneminde Devlet-i Aliyye’nin önemli bir sancağı olan Gazze, Sultan II. Abdülhamid Han’ın Filistin’i Yahudi yerleşimine karşı koruma politikalarıyla öne çıkmıştır.

Sultan II. Abdülhamid Han, Gazze’yi demiryolu projeleri ve vakıf sistemiyle İslâm coğrafyasının bir parçası olarak tutmayı hedeflemiş, ancak İngiliz işgali ve Siyonist yerleşimler bu planı sekteye uğratmıştır.

Gazze’nin nüfusu, 2025 tahmini 823.407 (kentsel alan)’dir. Dünyanın en genç nüfuslarından biridir (u’i 25 yaş altı). Ekonomisi abluka sebiyle çökmüş durumdadır.

Temel geçim kaynakları tarım (narenciye, çilek) ve küçük el sanatlarıdır. İşsizlik oranı F’dır. Gazze’de Zeytun Mahallesi’nde, 3.500 kişilik küçük bir Hristiyan azınlık topluluğu yaşamaktadır.

Gazze, jeopolitik önem ve stratejik konum olarak, Mısır, İsrail ve Akdeniz arasında bir köprü olmuştur. Tarih boyunca da ticaret yolu üzerinde kritik rol oynamıştır.

Büyük Ortadoğu Projesi’ndeki rolünde Gazze, Filistin direnişinin simgesi olarak bölgesel denklemde merkezî bir yere sahip olmuştur.

1948 sonrası dönemde Mısır tarafından kontrol edilen bölge, üçüncü Büyük Savaş sonrası 1967 Altı Gün Savaşı’nda İsrail işgali başlamış ve İsrail işgaline maruz kalmıştır. 1993-2005 döneminde Filistin Yönetimi’ne göreceli özerklik verilmiş, ancak........

© İstiklal