Türkiye gündemine hemen her dönem sıklıkla gelen konulardan biri de milletvekilliği dokunulmazlığıdır.

Sadece HDP-DEM partilileri değil, diğer partilerden de bazı milletvekillerini ilgilendiren dokunulmaz konusu, Can Atalay'ın durumuna ilişkin gelişmelerle bir kez daha ciddi tartışmaları beraberinde getirdi.

Meclis kürsüsünden yapılan provokasyona yine provokasyon ile yanıt verilmesi ise dokunulmazlık konusunun daha uzunca bir süre gündemden düşmeyeceğini gösterdi.

Türkiye'de milletvekili dokunulmazlığıyla ilgili durum yasa metinlerinde var.

Bu nedenle ülkemizdeki yasal düzenlemelere girmeyeceğim.

Uzun araştırma ve tercümelerin sonucunda ortaya çıkardığım bu yazımda, dünyanın farklı bölgelerinde bulunan birçok ülkedeki milletvekili dokunulmazlığına ilişkin özet bilgileri bulacaksınız.

Almanya

Milletvekilleri suçüstü hâlinde veya ertesi gün yakalanmış olması durumunda dokunulmazlıktan yararlanamazlar.

Yasama dokunulmazlığının kaldırılması konusunda yetkili makam, Parlamento veya onun Dokunulmazlık Komisyonudur.

Milletvekillerinin evlerinde arama yapılabilmesi için de parlamentonun izni gerekir.

Estonya

Anayasada, "Dokunulmazlık adaletten kaçma aracı olarak kullanılamaz" maddesiyle dokunulmazlığın sınırları büyük oranda daraltılmıştır.

Cezai mahkûmiyet durumunda milletvekili dokunulmazlığı hemen kaldırılır.

Avusturya

Milletvekilleri suçüstü durumu hariç, ancak Meclisin izniyle tutuklanabilirler.

Milletvekili suçüstü halinde yakalanırsa, Meclis Başkanı'na bu durum bildirilir.

Amerika Birleşik Devletleri

Senatörler ve milletvekilleri ihanet, cürüm ve asayişi ihlâl hâli dışında yasama dokunulmazlığından yararlanırlar.

Belçika

Suçüstü durumu hariç, milletvekilleri hakkında cezaî alanda tedbirlerin uygulanmasına İstinaf Mahkemesi Başkanı karar verebilir.

Meclisin çalışma süresince sadece savcılık ve yetkili memurlar bir milletvekili hakkında cezaî sahada kovuşturma açabilirler.

Brezilya

Milletvekilleri ve senatörler yalnızca kefaletle serbest bırakılmayan bir suç durumunda tutuklanabilir.

Ama bunun için Meclis ya da Senato'nun oy çokluğuyla karar vermesi gerekir.

Parlamenterlere karşı açılan davalar yalnızca Federal Yüksek Mahkeme'de görülebilir.

Parlamenter ancak nihai bir mahkeme kararı mevcut olduğunda, yani daha fazla temyiz imkânı bulunmadığında dokunulmazlığı kaldırılarak tutuklanabilir.

Göreve başlamadan önce işlenen suçlar dokunulmazlık kapsamına girmez.

Ülke çapında sıkıyönetim ilanı hallerinde dokunulmazlıklar devam eder.
Bu dönemde parlamento dışında işlenen suçlar nedeniyle dokunulmazlıklar ancak parlamenterlerin üçte ikisinin "gizli" oyuyla kaldırılabilir.

Danimarka

Milletvekilleri, suçüstü durumu hariç, Meclis Başkanlığı'nın izni olmaksızın hiçbir şekilde soruşturulamaz ve hapsedilemez. Yasama dokunulmazlığı hem hukukî hem de cezaî alanda geçerlidir.

Ancak yasama dokunulmazlığı Danimarka'da ev ve üst aramalarına karşı güvence sağlamaz.

Finlandiya

Milletvekilinin en az altı ay hapis cezasıyla cezalandırılan bir suçu işlediğiyle ilgili kesin kanıtlar varsa dava başlamadan hemen önce dokunulmazlık kaldırılır.

Ancak parlâmentonun izni olmadan........

© Independent Türkçe