Duygu ve düşünceler davranışlarımızı, davranışlarımız ve eylemlerimizle birlikte ilke ve değerlerimiz de kişiliğimizi oluştururlar. O yüzden bir kimsenin düşünce yapısını bilmekle o kimsenin davranışları ve kişiliği hakkında az çok fikir sahibi oluruz. Bir söz söylemeden veya bir işe başlamadan önce pişman olmamak fırsatları kaçırmamak için etraflıca düşünmek zorundayız. Gereğinden az düşünen cahil ve gafil kimseler, dostunu-düşmanını ayırt edemezler; gereğinden çok düşünüp hesap-kitap yapan kimseler, kurnazlık ve çıkarcılık peşinde olurlar; hesap-kitap yapmadan sevgi, dostluk ve kardeşliği gözeterek gerektiği kadar düşünen kimseler ise dostunu-düşmanını ayırt eden akıllı ve olgun kimselerdir.

Düşünmeyen, sorgulamayan, eleştirmeyen, gelişime kapalı balık hafızalıların çoğunlukta olduğu toplumlarda, menfaat ve çıkarlar öncelikli olduğundan dolayı empati ve ahlâki değerler yerleşemez; onların yerine birbirlerini kandırma ve aldatmaya dayalı ticari zekâ yeterince gelişerek kök salar. Ancak düşünen, sorgulayan ve eleştiren toplumlarda ilkeler ve değerler öncelikli olduğundan dolayı empati ve ahlâki değerler yerleşir; bu toplumların gelişime ve değişime açık, yeniliğe adapte olan insanları sosyal ve duygusal zekâlara sahiptirler. Yaşamın anlamını kavramak, yapılanları sorgulamak, davranış ve eylemlerimizi bir gayeye yönlendirmek için düşünme yetisini kullanırız. Bu düşünme yetisini kazanabilmek için de karşılaştığımız sorunlar ya da ihtiyaçlar için muhakeme becerisini geliştirme, ilişkiler ağı kurabilme, çözümleme ve yorumlama faaliyetlerini yürütmek durumundayız. İşte bu davranış ve yaşam biçimine göre şekillenen tepkisel, stratejik ve sistemik düşünce tarzları vardır.

Tepkisel düşünme bilinçaltı düzeyinde gerçekleştiğinden istem dışı olan doğal, içten gelen öfkelenmeler ve sakinlikler, üzüntüler ve sevinçler, hayal kırıklıkları ve mutluluklar davranışlara yansıtılır. Tepkisel düşünenlere elinde olmadan ve istemeden uğradığı haksızlıklardan ötürü tepki veren, halinden şikâyetçi mazlumlar ile bilerek ve isteyerek yaptıkları hatalardan dolayı tepki veren,........

© Hürses