Türkiye Büyük Millet Meclisi, Anayasa m.159’da “Hakimler ve Savcılar Kurulu” olarak düzenlenen, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre kurulup görev yapan ve toplam 13 üyeden oluşan Hakimler ve Savcılar Kurulu’na 6 üye seçme yetkisine sahiptir.

Aşağıda; TBMM tarafından HSK’ya aday belirleme ve üye seçimi usulünden bahsedilecek, sonrasında bu usulde bir aykırılık bulunduğu iddiasına karşı hangi kanun yoluna gidilebileceğine dair tespitte bulunulacaktır.

I. Seçim Usulü

Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun kaç üyeden oluşacağı, kaç daire halinde çalışacağı ve üyelerinin nasıl seçileceği Anayasa m.159’da ve 6087 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu’nda düzenlenmiştir. 6087 sayılı Kanunun 18 ila 20. maddelerinde, HSK üyelerinin seçimi usulünün düzenlendiği görülmektedir.

HSK’nın toplam 13 üyeden oluşup, bunlardan Adalet Bakanının Kurulun başkanı olduğu, her ne kadar Anayasa m.159/3’ün ikinci cümlesinde Adalet Bakanlığı Müsteşarının Kurulun tabii üyesi olduğu söylense de, Anayasada olan bu sıfatın kullanılmadığı, bunun yerine Adalet Bakanı yardımcılarından birisinin Kurulda üyelik yaptığı, Kurulun toplam 6 üyesinin Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçileceği ve 4 üyesinin de Cumhurbaşkanı tarafından seçilip atanacağı öngörülmektedir.

TBMM tarafından seçilen HSK üyelerinde ikili bir yöntemin izlendiği, önce aday olma ehliyetine sahip olan aday adaylarının Meclis Başkanlığına başvurduğu, adayların belirlenmesinde Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyonun adayları belirleme yetkisine sahip olduğu, Karma Komisyonun toplam 54 milletvekilinden oluştuğu,

Yargıtay’dan, Danıştay’dan, yükseköğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlardan aday adaylığı için başvuranların, TBMM Genel Kurulunda yapılacak oylamaya aday olabilmeleri için, Karma Komisyonun önce üçte iki, bu çoğunluk sağlanamadığı takdirde beşte üç çoğunluğunu sağlayan her bir üyelik için üç adayın belirlenmesi gerektiği,

Karma Komisyonda yapılan iki turlu seçimde yeterli çoğunluk sağlanamadığı takdirde, her bir üyelik için en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulü ile aday belirleme işleminin tamamlanacağının belirtildiği, ancak Meclisin yapacağı aday ve üye belirleme seçimlerinde üçüncü tur seçimin öngörülmediği, hem Anayasa m.159/3 ve hem de konuyu düzenleyen Anayasa hükmü ile uyumlu 6087 sayılı Kanunun 20. maddesinin 3. ve 4. fıkraları incelendiğinde, Karma Komisyon ile Meclis tarafından HSK üyeliği için yapılacak seçimlerde üçüncü tur seçim yapılacağına dair bir hüküm olmadığı, bunun yerine ad çekme usulü ile aday belirleme ve üye seçimi prosedürünün tamamlanacağının ifade edildiği,

Ancak Meclis Genel Kurulu tarafından ikinci oylamada üye seçilemediği takdirde en çok ayı olan iki aday arasında ad çekme usulü ile üye seçiminin tamamlanacağına dair hükümde bir sorun olmasa bile, benzer hükmün yer aldığı Karma Komisyonda ad çekme usulü ile aday belirlemede sorun olduğu, bir bütünde aday belirleme ve üye seçiminde emredici nitelikte ne fazla iki nitelikli oya bağlı seçim usulünün benimsendiğinde ve ikinci seçimde aday veya üye belirlenemediğinde ad çekme usulüne bağlı aday belirleme veya üye seçimi yapılacağında tartışmanın bulunmadığı,

Bu nedenle; Karma Komisyonda veya Meclis Genel Kurulunda üçüncü tur seçimin yapılamayacağı, hem aday belirlemede ve hem de üye seçiminde üçüncü tur seçime gidilmesinin Anayasa m.159/3’ün açık hükmüne aykırı olacağı, bu hükme benzer yönde bir hükme 6087 sayılı Hakimler ve Savcılar Kurulu Kanunu m.20/3-4’de de yer verildiğinden, her iki aşamada gidilecek üçüncü turun açık yasal düzenlemeye de aykırı olacağı, Karma Komisyonun değil, sadece Meclisin üye seçimine ilişkin olarak bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde TBMM İçtüzüğü hükümlerinin uygulanacağına dair bir hükme 6087 sayılı Kanun m.20/5’de yer verildiği, HSK’ya aday belirleme ve üye seçiminin Anayasada ve ilgili Kanunda öngörülen hükümlerinin bu şekilde olduğu,

Bununla birlikte; Karma Komisyonun iki turlu seçimde aday belirleyemediği durumda üçüncü tur seçime izin verilmediği, fakat 6087 sayılı Kanun m.20/3’de yer alan “Karma Komisyon, başvuru şartlarını taşıyan adaylar arasından her bir üyelik için üç adayı, üye tam sayısının üçte iki çoğunluğuyla belirler. Birinci oylamada bu çoğunlukla aday belirlenemediği takdirde ikinci oylamaya geçilir. İkinci oylamada üye tamsayısının beşte üç çoğunluğu aranır. Bu oylamada da yeterli çoğunlukla aday belirlenemediği takdirde, her bir üyelik için en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulüyle aday belirleme işlemi tamamlanır. Karma Komisyon, her bir üyelik için belirlediği üç adayı Meclis Genel Kuruluna sunulmak üzere Meclis Başkanlığına bildirir.” hükmünde bir hata bulunduğu, bu hatanın esasen Anayasa m.159/3’de yer alan Karma Komisyonun aday belirleme için öngördüğü hükmün aynen 6087 sayılı Kanun m.20/3’e alınmasından kaynaklandığı,

Buna göre; Karma Komisyon olarak her bir üyelik için üç aday belirleyip, bunu Meclis Genel Kuruluna sunmak üzere Meclis Başkanlığına bildirmesi gerekirken, hem Anayasa m.159/3’de ve 6087 sayılı Kanun m.20/3’de bulunan “Bu oylamada da yeterli çoğunlukla aday belirlenemediği takdirde, her bir üyelik için en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulüyle aday belirleme işlemi........

© Hukuki Haber