5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 157. ila 174. maddelerinde ceza soruşturmasının aşamaları düzenlenmiştir. CMK m.160’da ve m.161’de; bir suçun işlendiğini öğrenen Cumhuriyet savcısının görev ve yetkilerinin neler olduğu belirtilerek, bir suçun işlendiğine dair şüphe üzerine başlatılan ceza soruşturmasında maddi gerçeğe ulaşmak amacıyla soruşturma yürüten Cumhuriyet savcısının dürüst yargılanma hakkı ile bağlı olduğu, şüphelinin sadece aleyhine değil, lehine olan delilleri de toplamakla, değerlendirmekle ve şüphelinin haklarını korumakla yükümlü olduğu ifade edilmiştir.

Cumhuriyet savcısı; yürüttüğü soruşturmanın sonucunda yeterli şüpheye ulaştığı takdirde iddianame düzenler, aksi halde kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verir. CMK m.174’de; savcılık makamınca düzenlenen iddianameye itiraz usulü olmayıp, sadece sunulduğu mahkemenin iddianameyi incelemesi kabul edilmiştir. Kovuşturmaya yer olmadığına dair karara/KYOK’a (eski adı ile takipsizlik kararına) karşı, suçtan zarar gördüğünü iddia edenin itiraz hakkı bulunmaktadır.

Yukarıda yer verdiğimiz cümleler 2019 yılında kaleme aldığımız “KYOK Sonrası Delil” başlıklı yazımızın giriş kısmına aittir. Yine 2022 yılında “Soruşturmanın Genişletilmesi KYOK’u Kaldırır mı?” başlıklı kısa bir yazı kaleme almıştık. Bu yazılarımızda geçen hususları tekrarlamadan, “Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar” başlıklı CMK m.172/2 ve fiil veya fail bakımından soruşturma izninin gerekli olduğu hallerde ne yapılmasının lüzumlu olacağı hususları hakkında kısa bilgi verilecektir.

1- CMK m.172/2’ye göre; “Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak yeni delil elde edilmedikçe ve bu hususta sulh ceza hakimliğince bir karar verilmedikçe, aynı fiilden dolayı kamu davası açılamaz”.

Bu hüküm uyarınca; KYOK verildikten sonra kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak yeni delil elde edilmedikçe ve bu hususta sulh ceza hakimliği tarafından bir karar verilmedikçe, aynı fiil nedeniyle kamu davasının açılması mümkün değildir.

İlk bakışta hükümden, KYOK sonrası aynı fiilden dolayı soruşturmanın tekrar açılabilmesi ve eski soruşturmaya kaldığı yerden devam edilebilmesi için yeni delile ve sulh ceza hakimliğinin kararına ihtiyaç olduğu düşünülse bile, bu doğru değildir. Kanun hükmünün lafzına bakıldığında; aynı fiilden dolayı kamu davası açılamaz denildiği, fakat aynı fiilden dolayı soruşturmaya devam olunamaz denilmediği, dolayısıyla ister KYOK’a itiraz edilerek (CMK m.173/6), isterse de KYOK’a itiraz edilmeksizin soruşturma sonuçlanmışsa, soruşturmaya devam edilebilmesi hususunda yegane yetki soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısındadır. Elbette soruşturmaya devam konusunda Cumhuriyet başsavcısının ve başsavcı vekilinin de yetkisi bulunmaktadır.

Soruşturmaya devam olunabilmesi için sulh ceza hakimliğinin kararına ihtiyaç olmadığı gibi, yeni delile de ihtiyaç bulunmamaktadır. Cumhuriyet başsavcılığını veya soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısını rahatsız eden her durumda; suç zamanaşımını gözeterek, maddi hakikate ve adalete ulaşılabilmesi için soruşturmanın canlandırılabilmesi mümkündür. Bu kapsamda şüphelinin aynı konuda tekrar ifadesinin alınmasına gerek duyulursa, bununla ilgili yetki CMK m.148/5 gereğince sadece Cumhuriyet savcısına aittir.

Şüphelinin aynı olayla ilgili yeniden ifadesinin alınması ihtiyacının ortaya çıkması halinde, ilk ifadeyi kimin alıp almadığına bakılmaksızın, bu yetki sadece Cumhuriyet savcısına tanınmıştır. Soruşturmanın dosya numarası değiştirdiği veya farklı bir suçla bağlantı kurularak yeni bir soruşturma açıldığı, daha önce şüphelinin aynı olayla ilgili olarak yeniden ifadesinin alınması ihtiyacının ortaya çıktığı durumlarda, bu işlemin ancak Cumhuriyet savcısı tarafından yapılması zorunluluğu ortadan kalkmaz. CMK m.148/5’i ihlal eden ifade alma işlemleri ve bu yolla elde edilen deliller hukuka aykırı delil niteliğini taşır ve yargılamada şüphelinin veya sanığın aleyhine delil olarak kullanılamaz.

Pekala Cumhuriyet savcısı KYOK ile biten bir soruşturmayı keyfi olarak, yani nedensiz yeniden canlandırabilir mi? Elbette Cumhuriyet savcısının da soruşturmayı gereği gibi yürütmesi, ihtiyaç olması halinde........

© Hukuki Haber