5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu madde 103/1’de Cumhuriyet savcısının; şüphelinin adli kontrol altına alınarak serbest bırakılmasını sulh ceza hakiminden isteyebileceği, aynı maddenin 2. fıkrasında, adli kontrol veya tutuklamanın artık gereksiz olduğu kanaatine varması halinde, şüpheliyi re’sen serbest bırakacağı hükme bağlanmıştır.

Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince; kişilerin anayasal haklarının teminatı açısından adli kontrol, arama, elkoyma gibi hususlarda hakim kararı gerekmekte ise de, soruşturma evresi Cumhuriyet savcısı tarafından yürütülür. Sulh ceza hakimi; Cumhuriyet savcısının talebi olmaksızın tutuklama kararı veya adli kontrol kararı veremeyeceği gibi, istisnai olarak aksi yönde kararlara rastlanmakla birlikte talepten fazlasına da hükmedemez. Örnek verilecek olursa, 109/3-j maddesi gereğince konutunu terk etmeme adli kontrolü talep edilen şüphelinin tutuklanmasına karar veremez. Cumhuriyet savcısı; şüphelinin haftanın veya ayın belirli günlerinde imza vermek suretiyle adli kontrol tedbirine tabi tutulmasını istediğinde, sulh ceza hakiminin bu talebi reddetme yetkisi olduğu halde, bu tedbirle eşit olmayan konutu terk etmeme tedbirini tatbik etmesi hukuka uygun olmayacaktır.

Soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısının talebi üzerine sulh ceza hakimi tarafından tutuklanan şüphelinin tutukluluk hali, CMK m.108/1’de öngörülen sürelerde re’sen inceleneceği gibi, talep halinde de ayrıca değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Tutuklama şartlarının ortadan kalktığı kanaati oluştuğu takdirde sulh ceza hakiminin herhangi bir adli kontrole hükmetmeden şüphelinin serbest bırakılmasına karar vermesi; tutuklama şartları var olmakla birlikte artık tutuklamanın ölçüsüz olacağı, adli kontrol uygulanmasının yeterli olacağı kanaati oluşursa da uygun görülecek adli kontrol tedbirine hükmederek şüpheliyi salıvermesi gereklidir.

Uygulamada karşılaşılan sorunlardan birisi; Cumhuriyet savcısının, herhangi bir adli kontrol talebi olmaksızın, şüphelinin salıverilmesini sulh ceza hakiminden istemesi halinde ortaya çıkmaktadır. Uygulama birliği bulunmamakla birlikte sulh ceza hakimleri bu durumda; çoğunlukla CMK m.103/2 gereğince şüpheliyi salıverme yetkisi bulunan Cumhuriyet savcısının bu yetkiyi kullanmayıp, sulh ceza hakiminden karar........

© Hukuki Haber