Giriş

Hukuk devleti ilkesinin temel taşlarından biri, yargı kararlarının denetim mekanizmalarına tabi olmasıdır. Bu bağlamda, ilk derece mahkemelerinin verdiği kararların üst dereceli yargı mercilerinde incelenmesi, adaletin sağlanması açısından hayati önemdedir. Ancak Türkiye’de bazı yargı alanlarında ve özellikle belirli parasal sınırın altındaki davalarda, istinaf yolunun kapalı olması, ilk derece mahkemesi kararlarını kesinleştirmekte; bu durum, hem bireyin adil yargılanma hakkını zedelemekte hem de yargılamanın denetimsiz kalmasına yol açmaktadır. Ne yazık ki, bazı hakimlerin bu denetimsizlikten güç alarak görevlerini ihmal ettikleri ya da kasten hukuka aykırı karar verdikleri örnekler, yargı sistemine olan güveni sarsmaktadır. Dava nihayetinde verilecek kararın istinaf denetiminden geçmemesi adil yargılanma hakkının ihlali niteliktedir. Bilindiği üzere, ilk derece mahkemelerinin kesin nitelikteki kararlarına karşı kanun yararına temyiz/bozma olağanüstü kanun yoluna başvurulabilmektedir. Ancak hukuka aykırılık tespit edilse dahi kararın sonuçlarını ortadan kaldırmamaktadır. Yalnızca mahkemeler için uyarıcı nitelikte ilan edilmektedir. Bazı dava dosyalarında gerekli araştırmalar yapılmadığı gibi, usul ekonomisi ilkesine aykırı şekilde davanın tarafları yüksek yargılama masrafları altında bırakılmaktadır.

İstinaf Yolunun Kapalı Olduğu Dosyalarda Yargılamanın Riskleri

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 341. ve devamı maddelerinde düzenlenen istinaf kanun yolu, yargı kararlarının hem maddi hem hukuki denetimini sağlamaya yönelik bir temyiz öncesi ara aşamadır. Ancak belirli parasal sınırların altında kalan davalarda, istinaf yoluna başvuru hakkı bulunmamakta, bu da ilk derece mahkemesi kararını kesin hüküm haline getirmektedir. Neticede, vatandaşın kararı üst mercilere taşıyarak bir denetim talep etmesi mümkün olmamaktadır.

Bu sistemde, ilk derece mahkemesi hakiminin verdiği karar nihai nitelik kazandığı için, hakimin karar öncesi dosyayı tüm yönleriyle ve özenle incelemesi, gerekli araştırmaları yapması, delilleri tam ve eksiksiz toplaması........

© Hukuki Haber