Aile konutu; eşlerin sürekli kalmak niyetiyle ortak yaşamlarını paylaştığı varsa çocukları ile birlikte barındıkları yerleşim yerine denilir. Kanun koyucu aile konutunun sağladığı haklardan ötürü bu düzenleme ile güttüğü amaç, eşlerden birinin tek başına, diğer eşin rızası olmadan konutu devretmesini, satmasını, ipotek koymasını ya da kira sözleşmesini feshetmesini önlemektir. Malik koca, karısının rızasını almadan taşınmazı satarsa veya kiracı olarak oturdukları taşınmazda kira sözleşmesinin tarafı sadece kocanın olduğu durumlarda evlilik birliğinin temelden sarsılması hali ile koca sırf kadına kötülük olsun diye kira sözleşmesini feshederse işte bu gibi durumlarda nasıl bir yol izlemeliyiz. Kısaca bunlara değineceğiz. Ancak daha öncesinde aile konutu şerhinin nasıl alınacağını, kimler istemde bulunabileceğini ve aile konutu şerhinin tapudan terkinin nasıl gerçekleşeceğine değinmemizde fayda vardır.

Aile Konutu Şerhini İstemde Bulunabilecekler

Türk Medeni Kanunun 194’üncü maddesinin 3’üncü fıkrası uyarınca; “Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir.” Her ne kadar kanun maddesi malik olmayan eşin şerh talep edebileceğini belirtse de uygulamada isterlerse malik olan eş veya her ikisi de birlikte aile konutu şerhi talebinde bulunabilir.

Tapu müdürlüğü istemde bulunanlardan şu belgeleri ibraz etmelerini talep edecektir. Şöyle ki; Öncelikle başvuru dilekçesi olmalı aile konutu şerhi talep edildiğine dair dilekçe. Tapu Sicili Tüzüğünün 49’unca maddesine göre “Aile konutu şerhi için merkezi nüfus idaresi sisteminden veya nüfus müdürlüğünden alınan yerleşim yeri belgesi ile medeni hâli gösterir nüfus kayıt örneği.

- Muhtarlıktan alınmış konutun aile konutu olduğunu gösterir belge,

- Evlilik cüzdanı veya tarafların evli olduklarını gösterir nüfus kayıt örneği,

- Fotoğraflı nüfus cüzdanı ve fotokopisi,

- Vesikalık fotoğraf.

Bu evraklar tamamlanınca taşınmaz aile konutu ise tapu bu şerhi sicile işler. Aile konutu şerhinin sonucu olarak; malik koca, eşinin rızası olmadan satış, bağış veya konut üzerindeki hakları sınırlandıran ipotek, satış vaadi, sükna hakkı gibi eylemlerde bulunamaz. Son olarak da aile konutu şerhinin terkinini nasıl yapacağımızdır. Öncelikle kimler şerhin kalkması talebinde bulunabilir bunlara açıklık getirelim.

- Şerhi talep eden malik olmayan eş örneğin kadın ise yine kadının talebiyle şerh kalkar.

- Şerh eşlerin birlikte talebi sonucu işlenmiş ise; yine ikisinin birlikte talebi veya lehine şerh verilen eş şerhin kalkmasını tek başına talep edebilir.

- Ölüm halinde sağ kalan eş şerhin kalkmasını talep edebilecektir.

- Aile konutu şerhinin kalkmasına yönelik bir mahkeme kararı varsa kararın sunan kişinin talebi üzerine kaldırılabilir.

- Varsayalım eşler yeni bir aile konutu edinmiş olsa ve bu yeni taşınmaza aile konutu şerhi işlenmiş ise ilk konuta malik olan eş şerhin kalmasını bu durumu ispat ederek kaldırabilir.

- Kesinleşmiş boşanma kararı var ise bu mahkeme kararının tapuya sunulması ile kaldırılabilir. Ancak burada şuna dikkat etmemiz gerekiyor. Mahkeme kararında aile konutu şerhinin devam etmesine yönelik bir hüküm bulunmaması şartı ile kaldırılabilir. Fakat kararda aile konutu olarak taşınmazın tespiti varsa tapu şerhi kaldırmaz.

Aile konutu şerhinin nasıl alınacağını kimlerin istemden bulunacağını kısaca açıkladık. Yine önemli bir husus olan aile konutunun kiralık olması halinde neler yapabileceğimizi açıklamamızda fayda olacaktır.

A-AİLE KONUTUNUN KİRALIK OLMASI DURUMU

Türk Medeni Kanunun 194. Maddesi aile konutunu sahiplik/kiralık ayrımı yapmadan korumaktadır. Fakat uygulamada sıklıkla karşılaştığımız eşlerin evlilik birliğinde çatırdamalar olduğunda koca, kiralık aile konutundan eşini terk ettirmek amacıyla kira sözleşmesini feshettiğini görmekteyiz. Genel itibariyle de kira sözleşmesinin tarafı koca olmakta yani ev tutulduğunda kira sözleşmesinde kadını sözleşmenin tarafı olarak yapmamaktadırlar. İşte bu noktada evlilik birliği zarar gördüğünde de eşine zarar verme amacıyla kira sözleşmesini feshediyor veya elektrik, su, doğalgaz gibi abonelikleri iptal edip kadının evden çıkması için bu tarz yollara başvurmaktadır. Böyle gibi durumlarda TMK 194/4 uyarınca; “Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hâline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur.” Denilmek suretiyle aile konutunun kiralık olması durumunda dahi koruma amacı gütmektedir. Böylelikle zarar verme amacı ile kira sözleşmesini feshetmiş olsa da eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilecektir.

Bu hüküm emredici niteliktedir. Kocanın kötü niyetli feshi, eşin rızası........

© Hukuki Haber