1. GİRİŞ

2018 yılında yürürlüğe giren ekonomik düzenlemeler ile birlikte döviz cinsinden kira sözleşmelerinin hukuki yapısı köklü biçimde değişmiştir. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar’a dayanılarak çıkarılan düzenlemelerle birlikte, Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında dövizle veya dövize endeksli kira sözleşmeleri yapmaları sınırlanmış ve istisnalar dışındaki sözleşmelerin Türk Lirası'na çevrilmesi zorunlu hale getirilmiştir.

Bu yazımızda, emredici hükümlerin etkisiyle dövizli sözleşmelerin geçerlilik durumu, TL’ye dönüşün nasıl gerçekleştirileceği ve bu süreçte ortaya çıkan uyuşmazlıkların hesaplama yöntemleri ile birlikte yargı içtihatları doğrultusunda nasıl çözümlendiği açıklanmaktadır.

2. 2018 DÜZENLEMELERİNİN MEVZUAT TEMELİ

13 Eylül 2018 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar’a geçici 8. madde eklenmiştir. Bu maddeye göre, Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdettikleri bazı sözleşmelerin bedellerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmiş olması halinde taraflarca Türk Lirası olarak yeniden belirleneceği düzenlenmiştir.

Söz konusu yasaklamanın kapsamı, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan 2008-32/34 sayılı Tebliğ ile açıklanmıştır. Tebliğ’in 27. maddesine göre:

“Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedellerin, taraflar arasında Türk parası olarak yeniden belirlenmesi zorunludur.”

Tebliğ’in 28. maddesi ise taraflar arasında TL üzerinden mutabakat sağlanamaması hâlinde uygulanacak hesaplama yöntemini düzenlemektedir. Bu yönteme göre:

-Bedel, 02.01.2018 tarihli TCMB efektif satış kuru esas alınarak TL’ye çevrilir.
-Ardından, bu TL bedel TÜFE oranları ile güncellenir.

3. EMREDİCİ HÜKÜMLERİN SONUCU:

TBK m. 26 “Taraflar bir sözleşmenin içeriğini kanunda öngörülen sınırlar içinde özgürce belirleyebilirler.” hükmü çerçevesinde sözleşme serbestisi düzenlenmiştir. TBK m. 27/1’de ise kesin hükümsüzlük başlığı altında “Kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı veya konusu imkânsız olan sözleşmeler kesin olarak hükümsüzdür” düzenlemesi gereğince sözleşme özgürlüğünün hangi koşullarda kısıtlanacağı düzenlenmiştir.

Türk parasının kıymetinin korunması amacıyla yürürlüğe konulan mevzuatta 2018 yılında yapılan değişiklik ile döviz cinsinden ve dövize endeksli kira sözleşmesi yapma özgürlüğü kısıtlanmış ve ekonomik kamu düzeninin korunması amaçlanmış olup bu durumda döviz ve dövize endeksli olarak yapılacak kira sözleşmeleri kanunun emredici hükümlerine aykırılık teşkil ettiğinden sözleşmede kiranın dövizle veya dövize endeksli olarak belirlenen ilgili kısmının kısmi hükümsüz olması söz konusu olacak, sözleşmenin düzenlemeye aykırı olmayan kısımları geçerliliğini koruyacaktır. Temel olarak döviz ve dövize endeksli olarak kira belirlenmişse söz konusu maddeler emredici hükümlere aykırı olduğu gerekçesiyle geçersiz sayılacaktır.

Yasanın yürürlüğe girmesinden önce yapılmış olan dövize endeksli sözleşmelerde ise sözleşme geçerliliğini koruyacaktır. Yasa tarihine kadar tarafların sözleşmedeki karşılıklı edimleri sözleşme koşullarına göre devam edecektir. Yükümlülükleri aynen........

© Hukuki Haber