Can a robot write a symphony? Can a robot turn a canvas into a beautiful masterpiece? "I, Robot"

Hukuk açısından “kişilik” (legal personhood) kavramı, bir varlığa hak ve yükümlülük sahibi olma yeteneği tanımaktır; sözleşme yapabilme, dava açabilme / dava muhatabı olma, mal mülkiyeti edinme gibi. “Elektronik kişilik” (e-personhood / electronic personality) terimi, bu hak ve yükümlülük sahibi olma kapasitesinin ileri düzey özerk robotlara ya da yapay zeka sistemlerine tanınmasını önermektedir; yani, belirli koşullarda bu sistemlerin “hukuki özne” kabul edilmesi.

Bu öneri özellikle Avrupa Parlamentosu’nun 2017 tarihli “Robotik Üzerine Medeni Hukuk Kuralları” taslak raporunda yer aldı; §59 (f) paragrafında, özerk robotlara “elektronik kişiler” statüsü verilmesinin de değerlendirilebileceği önerildi. Ancak bu, hem tam hukuki kişilik (natural person gibi) hem de günümüzdeki tüzel kişilik (şirket, vakıf vs.) ile birebir aynı olmak zorunda değildir; “kısmi”, “özelleştirilmiş” veya “şartlı” bir kişilik formu da düşünülebilir. Bazı yazılar “kademeli kişilik” (degrees or gradient personhood) önerisi yapar: yani bir yapay zeka/hakim sistem ne kadar otonom ve karar verebilme kapasitesine sahipse, ona o oranda hak-yükümlülük kapasitesi tanınır.

Sorumluluk – tazminat sorunları: Otonom sistemlerin sebep olduğu zararlarda “kimin sorumlu tutulacağı” büyük bir tartışmadır. Elektronik kişilik, zarar görenlerin doğrudan makineyi muhatap alabilmesini sağlayarak tazminat sürecini kolaylaştırabilir.

Hukuki özneler arasındaki farklılaşma: Bugüne kadar hukuk yalnızca insanları ve tüzel kişileri özne kabul etmiştir. Elektronik kişilik, bu geleneksel ikili yapıyı kırarak yeni bir kategori ekler; bu da hukuk teorisini kökten etkiler.

Teknoloji ile uyumlu hukuk: Mevcut sorumluluk rejimleri, kendi başına karar alabilen sistemler için yetersiz kalabiliyor. Elektronik kişilik, hukukun teknolojik gelişmelere ayak uydurmasını sağlayabilecek........

© Hukuki Haber