Giriş

Akıllı telefonların, mesajlaşma uygulamalarının, konum takibinin ve sürekli bağlantının hayatlarımızdaki yeri her geçen gün artıyor. Bu dijital ortamda “özel hayat”, geleneksel mahremiyet sınırlarının çok ötesine taşınmış durumda. Eşlerden birinin diğerinin telefonuna izinsiz casus yazılım yüklemesi, yalnız bir ilişki krizinden ibaret değil; kişilik hakları, evlilik hukukunun temeli ve ceza hukukunun sınırlarını sorgulayan bir meseleye dönüşüyor.

Bu yazıda, bu eylemin Anayasa düzeyinden başlayarak ceza hukuku, medeni hukuk ve delil olma özelliği açısından analizi yapılacaktır.

Anayasal Temel ve Temel Haklar Boyutu

Anayasa m. 20 – Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunması

- Anayasa m. 20 hükmü: “Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.”

- Bu hüküm, bireyin dijital iletişim, mesajlaşma, konum verisi ve özel görüşme gibi unsurları “özel hayat” kapsamında değerlendirilmesini sağlar.

- Anayasa Mahkemesi kararları, müdahalenin sınırları açısından ölçülülük, kanunilik ve meşru amaç ilkelerini öne çıkarır. Özel hayata yapılacak müdahalelerde, daha az müdahaleci araçların denenmesi, müdahalenin öngörülebilirliği ve bireyin savunma

Anayasa m. 13 – Temel Hakların Sınırlandırılması İlkeleri

- Temel hakların sınırlandırılması yalnızca kanunla olur; amaç meşru olmalı; ölçülü olmalı, demokratik toplum gereklerine dayalı olmalıdır.

- Eşin telefonuna casus yazılım yüklemek gibi müdahaleler, bu sınırlandırma kriterlerine çoğu durumda uymaz çünkü özel hayata müdahale niteliğindedir ve eşler arasında güçlü güven bağı da gözetilmelidir.

Türk Ceza Kanunu Boyutu

TCK m. 132 – Haberleşmenin Gizliliğini İhlal

- Bu madde, telefon, internet mesajlaşma, e‐posta gibi iletişim içeriklerinin izinsiz okunması, dinlenmesi veya kayıt altına alınmasını kapsar.

- Nitelikli durum olarak, haberleşme içeriklerinin kayda alınması cezanın artırılmasına yol açar.

TCK m. 133 – Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması

- Bu madde, aleni olmayan konuşmaların, taraflardan birinin rızası olmaksızın aletle dinlenmesi veya kayda alınmasını suç sayar.

- TCK m. 133/3 düzenlemesiyle, böyle kaydedilen verilerin ifşası da ayrıca cezalandırılır.

TCK m. 134 – Özel Hayatın Gizliliğini İhlal

- Bu madde, ses, görüntü ve benzeri özel hayat içeriklerinin rızaya aykırı kaydedilmesi veya yayımlanmasını düzenler.

- Örneğin, özel ortamlarda yapılan ses/görüntü kaydı ile bunların ifşası 134 kapsamında değerlendirilebilir.

TCK m. 136 – Kişisel Verileri Hukuka Aykırı Ele Geçirme / Yayma / Verme

- Casus yazılımla elde edilen verilerin üçüncü kişilere verilmesi veya yayımlanması hâlinde 136. madde uygulanabilir.

- Örneğin telefon görüşme/veri kayıtlarının başka kişilere ulaştırılması durumu bu madde kapsamında değerlendirilebilir.

Medeni Hukuk / Boşanma ve Delil Boyutu

Evlilik Birliği Temel İlkeleri

Evlilik, karşılıklı güven, sadakat ve saygı temelleri üzerine kurulur. Casus yazılım yoluyla yapılan müdahale, bu temel ilkeleri zedeleyebilir. Mahkemeler bu tür eylemleri evliliğin temelinden sarsılması, sürekli güven sarsılması veya sadakat yükümlülüğüne aykırılık kapsamında değerlendirebilir.

Delil Olarak Kullanılabilirlik ve Hukuka Aykırı Delil Sorunu

- HMK ve CMK çerçevesinde mahkemeler delilleri serbestçe takdir eder; ancak delilin hukuka uygun elde edilmiş olması başlıca koşuldur.

- Karşı taraf, delilin özel hayat / iletişim gizliliği ihlaliyle elde edildiğini ileri sürerek reddini talep edebilir.

- Delilin teknik güvenliği, cihaz bütünlüğü (hash, imaj kopyası), zincirleme muhafaza belgesi, bilişim........

© Hukuki Haber