Ceza yargılamasında sanık ve tanıklara yöneltilen soruların yapısı, maddi gerçeğe ulaşma amacının merkezinde yer almaktadır. Uygulamada, özellikle duruşma pratiğinde, kapalı uçlu soruların (çoğunlukla “evet/hayır” cevabına elverişli soruların) sıkça tercih edildiği görülmektedir. Bu tercih, belirli açılardan pratik avantajlar sağlarken, ifade özgürlüğü ve anlatımın kapsamı bakımından bazı sınırlayıcı etkiler de doğurabilmektedir.

Kapalı uçlu sorular, dosyanın belirli noktalarını netleştirme ve tutanak düzenini sağlama işlevi nedeniyle, ceza muhakemesinde tamamen vazgeçilmesi gereken yöntemler değildir. Bununla birlikte, bu soru tipinin yoğun ve baskın bir teknik hâline gelmesi, olayın bütününün sanık ve tanık tarafından kendi ifadeleriyle ortaya konulmasını zorlaştırabilir.

Kapalı uçlu soru, teknik olarak tanığa veya sanığa belirli bir olguyu doğrulatmayı hedefleyen ve sınırlı cevap imkânı tanıyan soru tipidir. Hukuki açıdan bakıldığında, bu sorular; olayın zaman, yer, kişi gibi unsurlarını netleştirmek, önceki beyanlarla karşılaştırma yapmak, belirli bir nokta hakkında açık bir kabul veya inkâr elde etmek amacıyla kullanılabilmektedir.

Ancak bu soru biçimi, dikkatli kullanılmadığı takdirde, ifade veren kişinin olguyu kendi kelimeleriyle ve kendi algı çerçevesiyle anlatma imkânını daraltabilir. Özellikle karmaşık olay örgülerinde, hayatın akışı çoğu zaman “evet/hayır” kutucuklarına sığmayacak kadar çok boyutlu olduğundan, kapalı soruların yoğun kullanımı, anlatımın doğal akışını sınırlayıcı bir etki yaratabilir.

Ceza muhakemesinin temel amacı, bilindiği üzere, maddi gerçeğe mümkün olduğunca yaklaşmaktır. Bu amaç, sanık ve tanığın, olayı kendi algıladığı ve hatırladığı şekliyle ifade edebilmesine imkân tanınmasını gerektirir. Bu bağlamda açık uçlu sorular, ifade serbestliğini ve anlatım kapsamını genişleten bir araç olarak öne çıkmaktadır. Örneğin: “Olay günü........

© Hukuki Haber