Sosyal güvenlik, sadece bir kurum adı değil, anayasal bir güvencedir. Her yurttaşın doğuştan sahip olduğu haklarla bağlantılıdır. Bu sistemin temel amacı, vatandaşları hastalık, yaşlılık, işsizlik, analık, malullük ve ölüm gibi risklere karşı korumaktır. Ancak sistemin bir başka temel dayanağı daha vardır: Kayıtlılık. Yani sigortalı olmak.

Sigortalı çalışmak, bireyin sadece maaşını değil, geleceğini de güvence altına alır. Emeklilik hakkı, sağlık hizmeti, doğum borçlanması, işsizlik maaşı, iş kazası tazminatı, dul-yetim aylığı, kıdem tazminatı, ihbar süresi, doğum ve süt izni gibi hakların tamamı yalnızca sigortalı çalışanlar için mümkündür. Yani işçinin adı, sistemde varsa vardır. Yoksa, yok sayılır.

Kayıt dışı istihdam; çalışanın SGK’ya bildirilmemesi, sigorta primlerinin yatırılmaması, çalışma süresinin gizlenmesi ya da eksik gösterilmesi gibi uygulamaların bütününe verilen addır. Bu durum çoğunlukla düşük maaş, iş güvencesizliği ve emeklilikten mahrumiyetle sonuçlanır. Kimi zaman işverenin bilerek uyguladığı bir politikadır, kimi zaman da çalışanın çaresizliğine dayanan bir suskunluk.

Kayıt dışı istihdam, görünüşte “geçici bir çözüm” gibi sunulsa da aslında hem işçiye hem de ülke ekonomisine uzun vadede büyük zararlar verir. Devlet vergi ve prim gelirinden mahrum kalır, işçi sosyal haklarından. Ve en önemlisi: Adalet kaybolur.

Türkiye’de hâlen milyonlarca insan sigortasız çalıştırılıyor. Özellikle inşaat, tekstil, tarım, ev hizmetleri, küçük esnaf yan işleri ve bazı özel güvenlik sektörlerinde bu oran yüzde 40’lara kadar çıkabiliyor. Gençler, kadınlar ve göçmenler kayıt dışı çalışmanın en kırılgan kesimini oluşturuyor.

Bu insanlar sistemde yok. E-Devlet’te çalışma görünmüyor, SGK’da prim yok, hastaneye gittiğinde “sigortasız” uyarısı alıyor. İş kazası geçirdiğinde işveren “bizde çalışmıyor” diyor. Öldüğünde arkasında kalan eş ve çocuklar için ne dul aylığı var ne de yetim maaşı.

İşte kayıt dışı istihdam, bu kadar derin ve acımasız bir adaletsizliktir.

“İşsiz kalmaktan korkuyorum”, “sigortalı........

© HalkTV