Doğumları kutlamak, ölüleri anmak, sosyal bağlar kurmak ve güçlendirmek; ticari işlemleri ve antlaşmaları keskinleştirmek ya da zihni donuklaştırmak için kullanılan içecekler dünya tarihine de yön verdi. Tom Standage, altı farklı bardakta bu tarihi anlatıyor.

KÜRŞAD OĞUZ
[email protected]

Çay ve türevleri ile alkollü içeceklerin ortaya çıkışının temel sebebi aslında ortaktı. Bin yıllar önce Batı'da kirli su kaynaklı hastalıklardan korunmak için su alkolle birleştirildi; Doğu'da ise kaynatılarak mikrop ve bakterilerden arındırıldı. Zamanla bunlara farklı aromalar eklendi, üretim şekilleri çeşitlendi. Neticede yaşamak için ihtiyacımız olan su, zamanla bir haz aracına da dönüştü. Şimdi onsuz hiç yapamıyoruz.
Sıvı, içecek, içki tarihsel süreçte siyasetin de belirleyicisi haline geldi. Bir bardak suda sadece fırtınalar değil; isyanlar, ayaklanmalar, savaşlar koptu. The Economist'in teknoloji editörlüğünü de yapan İngiliz yazar Tom Standage bu kitapta dünya tarihini farklı içkilerin egemen olduğu dönemlere ayırarak anlatıyor: Bira çağı, şarap çağı, damıtık içkiler çağı, kahve çağı, çay çağı ve kola çağı...
Homo sapiens sapiens'in yaklaşık 150 bin yıl önce Afrika'da ortaya çıkışından bu yana, insanoğlunun temel içkisi suydu. İnsanoğlunun tanıdığı ilk sıvı olan su, vücudumuzun da üçte ikisini oluşturur ve yeryüzünde onsuz bir yaşam varolamaz.
Susuzluk, açlıktan daha acımasızdır. Canlı kalmak söz konusu olduğunda, nefes almaktan sonra en önemli şey yemek değil, içmektir. Yiyeceksiz birkaç hafta yaşayabilirsiniz ama, sıvısız birkaç günden fazla yaşama şansınız olmaz. Su, insanoğlunun ilerlemesini, su kıyısında yaşama zorunluluğuyla sınırlayıp yönlendirdi.
"İçkiler o zamandan beri yani başlangıçtan beri insan tarihini şekillendirmeye devam ediyor. Ancak son on bin yılda içkiler ortaya çıkıp suyun üstünlüğüne meydan okudular. Doğada hazır halde bulunmayan bu içkiler, bilinçli bir çabayla elde edildi. Bu yeni içkiler insan yerleşimlerindeki kirli, hastalık yuvası su kaynaklarına daha güvenli seçenekler sunmanın yanı sıra, çeşitli roller de üstlendiler. Birçoğu dinsel ayinlerde kullanıldı. Kimi zaman para yerine geçtiler, kimi zaman siyasal simge rolünü üstlendiler, kimi zaman da felsefi ve sanatsal esin kaynağı oldular. Bazıları seçkinlerin gücünü ve konumunu vurgulamaya, bazıları mazlumlara boyun eğdirmeye ya da onları yatıştırmaya hizmet etti" diyor Standage.

ÖNCE BİRAYLA BAŞLADI

Standage'in de söylediği gibi tarihin farklı dönemlerinde farklı zaman ve mekanlarda, farklı kültürlerde farklı içkiler öne çıktı. Her biri özel bir gereksinmeyi karşılayınca ya da tarihsel bir eğimle birleşince popülerleşti; bazı durumlarda tarihin seyrini etkiledi. Bira, şarap, damıtık içki, kahve, çay ve kola... Bu birbirinden farklı içkilerin üçü alkol, üçü kafein içerse de, hepsinin ortak paydası; her birinin antik dönemden bugüne kadar çok önemli bir tarihsel dönemin tamamlayıcı içkisi olması.
Şöyle bir özetleyelim o zaman...
İnsanoğlunu modernlik yoluna sokan süreç, tahılın evcilleştirilmesiyle birlikte çiftçiliğin benimsenmesiyle başladı ve bu olay bundan yaklaşık on bin yıl önce Yakındoğu'da gerçekleşti. Buna, biranın basit bir biçiminin ortaya çıkışı eşlik etti. İlk uygarlıklar 5000 yıl sonra Mezopotamya ve Mısır'da, büyük ölçekli........

© HalkTV