Teknolojinin baş döndürücü hızla devam ettiği, dijitalleşmenin yapay zeka ile yeni bir boyut kazanmaya başladığı günümüzde Türkiye, iletişim ve haberleşme sektöründe 5G’ye geçmek için hazırlık yapıyor. Ancak, nasıl bir modelle geçileceği, GSM operatörlerinden yüksek meblağlı lisans ücreti mi, yoksa hızla 5G için hızlı ve sıkı bir yatırımı mı istenecek bilinmiyor. Ayrıca 5G için makul yerlilik oranın ne olabileceği de bilinmiyor.

Bilinmeyen önemli bir husus da Türkiye’de haberleşme ve iletişim sektörü için teknoloji geliştiren şirketlerin 5G’ye ne kadar hazır olduğu… Zira henüz 4,5G’de gerçekleşen yerlilik oranını da tam olarak bilmiyoruz. Bu sebeple 5G’ye yerlilik kriteri konarken nelerin dikkate alınacağı da doğal olarak meçhulümüz!

Her yıl Barselona’da Dünya GSM Birliği (GSMA) tarafından düzenlenen Dünya Mobil Kongresi’nde (WMC) 5G’ye hazırlık yapan ilgili yetkililerle yaptığım görüşmelerden açıkçası tatmin edici cevaplar alamadım. Türkiye’nin 5G’ye hangi modelle, hangi oranda yerlilik kriteriyle geçeceğini, bu alanda ne kadar hazır ürünümüz olduğunu hem kullanıcı tarafa (GSM operatörleri) hem ürün geliştirenlere hem de Ulaştırma Bakanlığı’nın ilgili birimlerinden yetkililere sordum. Birbirinden farklı cevaplar aldım. Bir defa yerli ürün meselesi çok karışık!

Mesela bakanlıktan bir yetkili 5G için yüzde 70 oranından yerlilikten bahsetti, ama ürün geliştiren bazı şirket yetkilileri ise bunun yarısını bile teyit etmedi. Hatta 5G’nin baz istasyonu tarafında iki önemli hususa dikkat çekenler oldu. Baz istasyonu için yazılım (software)tarafında başarılar kaydedilmiş, ancak aynı başarının cihaz geliştiren yani donanım (software) tarafında sağlanamadığını söylediler. Dolayısıyla 5G’de baz istasyonu tarafından ziyade çekirdek şebeke tarafında yerli ürün oran ve sayısının daha fazla olduğu notunu aldım.

5G ihale takvimi gecikti

Türkiye’nin ilk yerli/milli baz istasyonu geliştiren ve rüştünü 4,5G ile ispat eden ULAK yetkilileri ise 5G baz istasyonlarının da hazır olduğunu söylüyorlar. Ancak anladığım kadarıyla 5G baz istasyonlarının birim fiyatları, önceki nesillere göre daha pahalı olacağı için ölçek ekonomisi devreye giriyor. ULAK yetkilileri yüksek maliyetli 5G baz istasyonu yarışında ölçek ekonomisi ve yoğun rekabet sebebiyle endişeliler. Bugün Barcelona’da iki operatörle (Turkcell ve Türk Telekom) ile anlaşma yapacaklar. Bakalım nasıl bir netice ortaya çıkacak.

Çekirdek şebeke tarafında ise ULAK ve i2i gibi şirketlerin daha ümitli olduklarını gözlemledim. Fakat küresel telekominikasyon devleri; Huawei, Ericsson, Nokia ve ZTE gibi şirketler karşısında ne kadar şansları olacak onu da bilmiyoruz. Zira 5G için 3 GSM operatörü de uzun bir süredir yabancı ve yerli şirketlerle görüşmeler yapıyor. Kanaatimce kimden ne alacaklarını önemli oranda belirlemiş durumdalar.

Maalesef ülkemizde yerli/milli ürünlere bu tarz ihalelerde hayat hakkı tanınabilmesi için bir ihale programı yapılamıyor. Yerlilik kriterleri şartnameye koyuluyor, ama gerçekçi olmuyor. 5G ihale takvimi dahi henüz belli değilken, Ocak 2026’da 5G’ye geçileceği ilan edilmiş durumda. Böyle olunca GSM operatörleri de epeydir altyapı yatırımları için hazırlıklarını yapıyor. Bir GSM operatörü yetkilisi; “Şu an bu görüşmeleri ve işbirliğini yapmazsak geç kalırız.” Açıklamasını yaptı. Bu tür ihalelerde şirketlere ne kadar az zaman tanınıyorsa yatırımlar da o kadar pahalı oluyor. Zaten yerli/milli ürünleri bizim ülkede öncelikli düşünmek gibi bir durumda söz konusu değil.

Yabancı devlerden “0 TL” teklif!

Muhtemelen 15 Nisan ile 30 Mayıs arasında 5G ihalesinde tablo ortaya çıkacak. Şirketlerden bilgiler alınacak. Şartname belirlenip, ihaleye de Haziran veya Temmuz gibi çıkılacak. Geriye 6 gibi çok kısa bir zaman kalmış olacak. Ama şirketler durumu bildiği için son sürat hazırlıklarını yapıyor. Turkcell 4 bin saha için 5G baz istasyonu görüşmelerini yapmış. Ama ULAK katılamamış!........

© Habertürk