Mesela Ural Dağları’ndan gelen Slav taarruzlarına karşı direnerek Orta Asya’nın Slavlaşmasını engellerken Maveraünnehir’de Hz. Osman döneminden başlayarak Emevilerin sonlarına değin Müslüman Arap ordularının akınlarına karşı gösterdiği direnişle İslâm’ın Orta Asya içlerine kadar girmesine mani olan ve ilk Musevi Türk devleti olan, Talmud Museviliğini değil Tevrat hükümlerine dayalı bir Museviliği resmi din seçen Hazarlar kendilerine göre bir Türkçe oluşturmuşlar, İbrani alfabesiyle yazıp Türkçe konuşmuşlardır. Tevrat’ı da Türkçe’ye tercüme ettirerek Tevrat meali çalışmaları yapmışlardır.

Yine Bizans ordusunda paralı asker olarak yer alıp zamanla Hristiyanlaştırılan, 1923 mübadelesine kadar da Anadolu’da yaşamış olan Uz, Peçenek, Karamanlı ve Kuman Türkleri de genelde Türkçe konuşmuşlar, İncil alfabesi olduğundan dolayı Grek alfabesiyle yazıp Türkçe konuşmuşlardır.

1630’lu yıllarda Kamaniçe Kalesi’nin zaptı esnasında Osmanlı ordusuna esir düşüp İstanbul’a getirilen Leh asıllı Wojciech........

© Haberton