Dikkat, teessür(duyarlılık), idrak, hafıza, muhakeme, zekâ, irade ve eylem (oryantasyon) olmak üzere 8 adet psikomotorun akıl ve kalp tarafından birlikte kullanıldığını daha önceki yazılarımızda belirtmiştik. Akıl ve Kalbin birlikte hareket etmesiyle ve bu psikomotorların işletilmesi esnasında oluşan zihinsel faaliyete düşünme diyebiliriz. Düşünmenin aşamaları ve derinliği söz konusudur. Aşamalar geçildikçe bir üst amaca ulaşılır, derinlik arttıkça bir üst kazanıma erişilir. Eğer bu aşamaları bir iş akış diyagramı ile ifade edebilirsek düşünme esnasında yapılan hataların tespiti de kolaylaşır. Zira bir elektrikli cihazın elektrik devresinin şemasını bilmek arızayı tespit etmek açısından nasıl bir kolaylık sunuyorsa düşünme şemasını da bilmek benzer bir kolaylık sunacaktır.

İnsanın nasıl düşündüğü ile ilgili konuya farklı açılardan bakılabilir. Örneğin bir psikiyatrist nöronlar, biyolojik değişimler, fiziksel etkiler gibi değişkenler üzerinden ele alabilir. Ancak biz pratik hayata ait gözlemlerle elde ettiğimiz düşünme süreçlerini şematize etmeye çalışacağız. Zira diğerleri akademik bir fayda sağlarken bizimkisi ise pratik bir fayda sağlasın istiyoruz. O nedenle en basit düşünme şeklinden en derin düşünme şekline kadar tüm aşamaları ve derinlikleri incelememiz gerekiyor. En basit düşünme bebeklerde görülür. Onların referansları güvenlik ve amaçları da hayatta kalmak şeklinde ön tanımlı (default) olarak Dünya’ya gelirler. Acıktığınca, altı kirlendiğinde veya canı yandığında uyarılırlar ve bu uyarıyı referans olan güvenlik ile karşılaştırırlar yani mikro düzeyde muhakeme ederler ve bir tehlikeye veya ihtiyaca hükmettiklerinde el, kol veya baş hareketleri ile ya da ses vererek ya da ağlayarak bir tepki verirler ve ilgi beklerler. Buraya kadar yaşanan süreci sıraya koyalım. Sonra da bir yetişkinle kıyaslayalım.

Şimdi bunu genelleştirerek bir şema ile ifade edelim.

Öğrenme çizgisini görmez isek iç tarafta kalan bir döngü vardır ve bu döngü en küçük düşünme eyleminde bile birkaç defa tekrarlanır. Bu tekrar neticesinde artık, bilgi beyin için kıymet kazanır ve öğrenme gerçekleşir. Yani ulaşılan neticeler hafızaya yerleşir. Sonraki sorgulamalar için referans teşkil eder.

Bu döngünün işletilmesi düşünmeyi, güzel bir amaca uygun olarak işletilmesi akletmeyi, çokça yapılması düşünmedeki derinliği yani teemmülü sağlamaktadır.

Araç kullanan bir sürücünün........

© Habername