Suriye, iç savaş bittikten sonra Ortadoğu’da uyuşturucu hap ticaretinin üssü haline geldi. Ülke de vergi alacak şirket kalmadığından hap ticaretinin Esad ailesinin kontrolünde olduğu iddia ediliyordu. Suriye limanlarında teslim alınan haplar Arap coğrafyasına dağıtılıyordu. Hatta Şam’ın PYD’ ye petrol ve gaz karşılığında hap verdiği, onlarında bu hapları Kuzey Irak, Türkiye ve İran’a gönderdiği iddia ediliyordu.

Devrimden sonra hap ticaretinin azalması, bu ticaretle geçinen epey mensubu olan iki grupta rahatsızlığa yol açtı: İsrail-Ürdün sınırında yerleşik olan Dürziler ve Dürzilerin doğusunda, Ürdün sınırında mukim bedeviler. Bu gruplar arasında giderek yükselen tansiyon, Bedevilerin Dürzilere ait bir kamyona el koymasıyla çatışmaya dönüştü. Şamdan gelen birlikler Bedevilerden yana tavır alarak Dürzilere aşağılayıcı eylemlerde bulununca, hele bu eylemlerin görüntüleri sosyal medyada yayınlanınca, çatışmalar isyana dönüştü. (Bu olaylar İsrail’in provokasyonu da olabilir, Şara’nın kontrol etmekte zorluk çektiği fanatiklerin icraatları da)

Bedeviler HTŞ’ yi destekliyorlar. Dürzilerse kabaca özerklik isteyen milliyetçiler, Suriye ve İsrail taraftarları olarak üç gruba bölünebilir. Dürziler; 600 bini Suriye’de, 400 bini Lübnan’da, 200 bini İsrail’de ve 200 bini Avrupa’da yaşayan 1,5 milyonluk bir Arap topluluğu. Sadece annesi Dürzi olanlar Dürzi olabiliyor. Yani tebliğ faaliyetleri yok. İnançlarını hür bir şekilde yaşamak istiyorlar. Siyasette etkililer: İsrail, Suriye, Ürdün ve Lübnan’da aşağı yukarı her hükümette bakanları oluyor.

Dürziler Esat döneminde fiilen özerkti. Süveyda ve çevresinde görev yapan güvenlik güçleri Dürzilerden müteşekkildi. İç savaş başladığında Dürzilerin ekseriyeti rejime sadık kaldılar. Sadece mevcut isyana ve Şara hükümetine karşı düzenlenen önceki isyana destek veren, İsrail taraftarı Şeyh El-Hicri muhalefete destek verdi. Esat’ın zulmü arttıkça muhalefete yönelenler de arttı.

Esat artıkları Nusayri bölgesinde isyan başlattığında, İsrail taraftarı ve özerklik yanlısı Dürzilerde ayaklandı. Eş zamanlı iki isyanın bastırılmalarının zor olacağı düşünüldüğünden böyle hareket edilse de Şam isyanları-çok kan akıtmak zorunda kalsa da- kısa sürede bastırdı.

İsrail’deki Dürziler Yahudilerle aynı haklara sahipler. Mesela İsrail’in 2,5 milyon Arap vatandaşı diplomat, asker ve polis olamıyor. Oysa Dürzilerin en çok yöneldiği meslekler askerlik, polislik ve savaş pilotluğu. Mescidi Aksa ve Filistin sınırlarında Dürziler duruyor.........

© Habererk