Kafkasya’nın kaderi, İtilaf Devletlerinin altı Osmanlı eyaletinde (Erzurum, Diyarbakır, Van, Bitlis, Sivas ve El-Aziz) bağımsız Ermeni devleti kurmak için harekete geçmesinden sonra değişti. Bugün aynı adı taşıyan şehirlerden çok daha büyük olan bu eyaletler Doğu Anadolu’nun tamamını, Güneydoğu’nun genelini ve İç Anadolu’nun bir kısmını kapsıyordu.

İtilaf Devletlerinin desteklediği ve finanse ettiği Taşnak, Hınçak ve Armenagan gibi çeteler Türk ve Kürt köylerini basarak katliamlar yapmaya ve Ruslarla savaşan Türk ordusunu arkadan vurmaya başlayınca, İstanbul hiç beklenmeyen ve dolayısıyla İtilafçıların planlarını bozan bir hamle yaparak, altı eyalette yaşayan Ermenilerin tehcire yani zorunlu göçe tabi tutulmasına karar verdi.

İtilaf Devletlerinin planları basitti: Ermeniler silahlandırılacak, eğitilecek ve katliam yaparak korku salacaklardı. Katliamlar duyulunca Türkler ve Kürtler göçecekler ve dolayısıyla altı eyalette Ermeniler ekseriyet olacaktı. Çeteler Türk ordusunu arkadan vuracak ve vur-kaç eylemleri yapacaktı ki Rus ordusunun altı eyaleti işgal etmesi kolaylaşsın.

Tehcire tabi tutulan Ermenilerin önemli kısmının kötü koşullar ve çete baskınları nedenleriyle yollarda vefat ettiği duyulunca yola çıkmak için sıralarını bekleyen Ermeniler bugün Ermenistan dediğimiz, o tarihte Rus Çarlığının parçası olan topraklara göçmeye başladılar. Göçmenlerin Batum, Nahcivan ve Ahıska’ya gitmeleri zorlaştırılırken Erivan ve Gümrü civarına yerleşilmeleri teşvik edildi.

İttihatçılar bu politikayla Osmanlı topraklarında bir Ermeni devleti kurulmasını engellediler. İlle bir Ermeni devleti kurulacaksa Rusya’da kurulmasını sağladılar. (Bu politika nedeniyle tehcir sırasında vefat eden Ermenilerin sayısı gerçek rakamdan çok yüksek çıkıyor. Zira Ermeni akademisyenler, altı eyaletteki göçten evvelki Ermeni nüfusla, tehcir bölgelerine yerleşen nüfus arasındaki farkı vefat etmiş kabul ediyorlar. Oysa bu farkın büyük kısmı bugünkü Ermenistan ve civarına göç etti.)

1917’de kurulan SSCB’nin bünyesinde Kafkasya’dan üç cumhuriyet vardı: Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan. 1921’de imzalanan Moskova Anlaşmasıyla Türkiye-SSCB sınırı çizildi. İhtilaflı olan Kars, Ardahan ve Iğdır Türkiye’de, Batum Gürcistan’da kaldı. SSCB’nin Ankara’ya gönderdiği silah ve altın Batum’un........

© Habererk