menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

CIA’nın Raporlarında Başbuğ Türkeş

61 320
07.04.2025

ABD arşivlerinde Alparslan Türkeş ve MHP ile ilgili, önem derecelerine göre, düzenlendiğinden 50, 30 ve 25 yıl sonra kamuoyuna açıklanabilen çok sayıda belge bulunmaktadır. Bu makalede ele aldıklarımızın yanında, önümüzdeki yıllarda, süreleri doldukça, çok sayıda yeni belge de açıklanacak.

Türkeş, 27 Mayıs ihtilaliyle birlikte Amerika’nın gündemine girer. İlk belgelerde, Türkeş’in Gürsel’den sonra en güçlü komutan olduğu ve İnönü ile CHP’ye soğuk baktığı vurgulanır. Türkeş iktidarın CHP’ye devrine karşıdır. Hatta İstanbul Başkonsolosu Giner, Türkeş’in parti kurarak seçimlere katılmayı planladığını raporlar. Bu tespitler son derece doğrudur. Türkeş, DP’ye gönül veren kitleleri temsil edecek partiler kurulmadan seçimlere gitmenin, geniş kitleleri devlete küstüreceğini düşünmekteydi.

Önce yeni partiler kurulmalı, partilere teşkilatlanacak ve kendilerini millete tanıtacak kadar süre tanınmalı sonra seçimler yapılmalıydı. Türkeş’i tasfiye eden MBK üyeleri, Türkeş’in bu yaklaşımını, onun demokrasiye karşı olduğu şeklinde çarpıtarak propaganda malzemesi yaptılar. Oysa Türkeş demokrasiye değil iktidarın göstermelik seçimlerle CHP’ye devrine karşıydı.

Darbeden bir ay kadar sonra düzenlen raporda, Türkeş'in ateşli bir Türk milliyetçisi olduğu, SSCB bünyesindeki Türklerin bağımsızlıklarını elde ederek Türk birliğinin kurulması yönündeki Panturanist düşünceleri sebebiyle 1944'te tutuklandığı belirtiliyor. Ankara Büyükelçisi Warren'in 25 Temmuz 1960 günü gönderdiği raporda, önemli bir tartışmadan bahsediliyor. Warren, Gürsel, Türkeş ve Kuneralp, Türkiye'nin ABD'den talep ettiği krediyle ilgili bir araya gelirler. Bu toplantıda Türkeş, acilen krediye ihtiyaçları olduğunu, eğer krediyi vermezlerse "herhangi bir yerden" bulabileceklerini söyleyerek muhataplarını Sovyetlere yakınlaşmakla tehdit eder. Warren hazırladığı raporda, ABD'nin MBK 'nın taleplerini karşılamaktaki isteksizliğini fark eden Türkeş tarafından hazırlanacak eylem planının, ABD'nin menfaatlerini düşünmeyen, tek taraflı bir plan olacağını ifade ediyor. Yani Türkeş uşaklık etmeye razı değildir. Warren'a göre "fanatik heveslere sahip, aşağılık kompleksli ve derin duyguları olan" Türkeş, Gürsel'in yerine geçebilecek tek kişidir.

Türkeş'in başbakanlık müsteşarlığından ayrılması üzerine kaleme alınan CİA raporunda, bu olayın, MBK........

© Habererk