2008 yılında yazdığım bir yazıda Nobel ödüllü Sovyet düşmanı Aleksandr İsayeviç Soljenitsın’ın Büyük Anavatan Savaşı sırasında yüzbaşı rütbesinde iken arkadaşı Nikolay Vitkeviç’e yazdığı mektuplarda neden açıkça askeri sansüre takılacak sözler yazdığını ve neden bilerek kendisini tutuklatmaya çalıştığını sormuştum. O zamanki bilgiler dahilinde birçok araştırmacı gibi ben de bunun nedeninin cepheden kaçmak olduğunu yazmıştım (1).

Yeni bilgiler Soljenitsın’ın amacının cepheden kaçmak olmadığını gösteriyor. 2020 yılında gazeteci yazar Yuriy Pankov, Soljenitsın’ın FSB arşivindeki soruşturma dosyasına, üzerinden 75 yıl geçmiş olduğu için ve Soljenitsın’ın eşi Natalya Reşetovskaya’nın da rızasını alarak ulaşmayı başarmış. Pankov, Reşetovskaya ve Vitkeviç’in mektuplarını ve soruşturma sırasında verdikleri ifadeleri okumuş, bir kısmının kopyasını almış. Pankov’un kitabı Rodoslovnaya Lji Soljenitsına (“Soljenitsın’ın Yalanının Soyağacı”, Moskova: T8, 2022) adıyla yayımlanmış bulunuyor. Benim bu kitaptan ne yazık ki geç haberim oldu ve kitap henüz elime geçmedi ancak Plohoy Signal adlı Youtube kanalında altı programlık bir dizide Pankov’un eseri ile Soljenitsın ve eşinin demeçlerine dayanarak Soljenitsın hakkında yeni bilgiler veriliyor. Bu yazıda bu yeni bilgilerin bir kısmına yer vereceğim.

Soljenitsın’ın annesinin babası Zahar Şçerbak, çarlık zamanında Stavropol ilinin en zengin çiftlik sahiplerinden biridir, tam 2.061 desyatin (2.246 hektarlık) verimli arazisi vardır. Büyük miktarda tahıl ve yün ihraç etmektedir. Bütün Stavropol guberniyasında, en yeni, en modern tarım aletlerini, makinalarını ve otomobilleri ilk alan kişi Zahar Şçerbak’tır. Şçerbak, Rusya’da tarımda kapitalistleşmeyi hızlandıran başbakan Stolıpin’in izinden giden örnek bir çiftlik sahibidir. Zahar’ın oğlu, Soljenitsın’ın dayısı Roman, Birinci Dünya Savaşı öncesinde o devirde bütün Rusya’da sadece beş on kişide bulunan çok pahalı Rolls Royce otomobiline binmektedir. Savaş başlayınca Roman, Rolls Royce otomobiliyle Tiflis’te Kafkas ordusu başkomutanı Büyük Knez Nikolay Nikolayeviç’in şoförlüğünü yapmaya başlar. Soljenitsın kendisiyle yapılan bir söyleşide dedesinden övünerek söz etmektedir, “hiçbir kolhoz veya sovhoz onun gibi çalışamazdı” demektedir. Soljenitsın’ın baba tarafından dedesi de varlıklı bir adamdır, iç savaşta ölür. Ekim Devrimi, Zahar Şçerbak’ın mülkünü köylüye dağıtır. Aile birden yoksul düşer. Annesinden bu öyküleri dinleyen küçük Aleksandr Bolşeviklere karşı sınıfsal kin büyütmüş olmalıdır. Nitekim Soljenitsın’ın kendisi Rossiya1 TV kanalında yayımlanan bir programda, çocukluğunda ortodoks terbiyesi aldığını, ancak sonrasında diyalektik ve tarihsel materyalizmi okuyarak etkilendiğini ve marksizme inandığını söylemiştir. Kuşkusuz Soljenitsın gibi profesyonel bir yalancının her sözüne kuşkuyla yaklaşmak gerekir ancak bu konuda doğru söylemiş de olabilir. Genç Aleksandr, Rostov Üniversitesine girmek istemektedir, onun için önce Komsomol’a üye olur. 1938’de Rostov Üniversitesinde fizik ve matematik fakültesinde okumaya başlar. Sınıfının temsilcisi ve fakültenin duvar gazetesinin editörüdür. 1938 yılında 20 yaşındaki Soljenitsın’ın, sevgilisi Natalya Reşetovskaya’ya yazdığı mektuplarında neşeli bir hayatı olduğu görülür. Çalışkan bir öğrenci olduğu için üniversite öğrencilerine verilen bursların en büyüğü olan Stalin bursunu alır, bu sayede 1939’da Rostov’a ek olarak Moskova’da o zamanın elit yüksek öğrenim kurumu olan Moskova Felsefe, Edebiyat ve Tarih Enstitüsünde (MİFLİ) açık öğrenime sınavsız kayıt yaptırır. Ancak bu elit........

© Gazete Manifesto