Öncelikle Alaska Zirvesi iki amaca sahipti. İlk amaç, iki büyük gücün tüm gerginliklere rağmen doğrudan diyalog kurabilmeleri ve böylece aralarındaki tansiyonu kontrol altına almalarıydı. Bu konuda zirvenin gerçekleşmesi, basın önüne iki liderin çıkıp ortak bir toplantı düzenlemeleri ve bu tür zirvelerin gelecekte tekrarlanacağını (Putin, Trump’ı Moskova’ya çağırdı) ima etmeleri ilk amacın haiz olduğunu gösteriyor. İkinci amaç, Ukrayna Savaşının gidişatının ne olacağı ile ilgili tarafların birbirini yoklamasıydı. Trump’ın gerçek bir ilerleme bekleyip beklemediğini bilmiyoruz, bu konuda Alaska öncesi çelişkili açıklamaları var. Ama nihayetinde taraflar 2.5-3 saat üst düzeyde görüştüler ve akıllarında “çözümden” ne kastettiklerini birbirlerine aktardılar. Dolayısıyla birbirlerine ne söyledikleri konusunda bir kafa karışıklığının olması çok mümkün görünmüyor. Zaten Alaska Zirvesi sonrası yapılan basın açıklamasında ileride anlaşmaya hazır oldukları (yani ABD ve Rusya, Ukrayna Savaşını bitirme konusunda istekli olmakta anlaştıklarını) ama henüz bir anlaşmaya ulaşmadıklarını söylemişlerdi. Bizim, Zirve sonrasında net konuşamamamızın temel nedeni de aslında bir anlaşma olmadığı, ama belli planlar üzerinde iki büyük gücün konuştuğu gerçeğiydi.

MÜNİH Mİ, MÜNİH ARTI MI?

Konuşulan planın, bizim geçtiğimiz hafta dillendirdiğimiz opsiyonlardan, Münih benzeri bir anlayışa dayandığı zaman içerisinde görüldü. Washington’da Ukrayna ve Avrupa liderlerini topladığı toplantı odasına Ukrayna haritasının, Rusya tarafından kontrol edilen alanların özel olarak vurgulanarak getirilmesi bize yeni bir Münih ile karşı karşıya olduğumuzu söyleyen bir performans aslında. Ukrayna’nın bölünmesine, ilhak ya da işgal edilen ya da edilme olasılığı olan bazı toprakların Rusya’ya verilmesine ABD’nin sesini çıkartmadığı anlaşılıyor. Harita karşısında, amacının bu toprakları kurtarmak olduğunu söyleyen Zelensky’e Trump’ın yanıtı da alaycı bir kaş devirmesiyle “bakalım, göreceğiz” meali bir yaklaşımdı. Avrupalı liderler ise bu konuya hiç girmediler, söze Trump’a teşekkür ederek başlayıp, sözü “güvenlik garantilerine” vurgu ile bitirdiler. Güvenlik garantileri mevzusu ise bir muamma olmayı sürdürüyor. Garantilerden ne anladıkları konusunda ABD, Rusya Federasyonu, Avrupalılar ve Ukraynalılar ayrı şeylerden bahsetmeyi sürdürüyorlar. Bu mevzu çözülmeden Rusya-Ukrayna savaşının geleceği konusunda net bir şey söylemek ise mümkün olmuyor. Zira, Alaska’dan çıkan “anlaşamadık ama anlaşacağız” anlayışı Münih benzeri bir anlaşmayı (toprak karşılığında barış) hatırlatsa da aslında “toprak karşılığında garantiler” (benim Münih-Artı dediğim) çerçeveye dayanıyormuş görünüyor.

Garanti meselesi Ukrayna için, Avrupalılar için hep kilit noktaydı. Rusya’nın arzu ettiği garantilerin ötesinde bir garanti sistemi oluşturmak için ısrar -elbette Ukrayna’nın güvenliği için önemli- ama aynı zamanda ateşkesin olmadığı bir ortamda savaş sürsün demek gibi bir şey oluyor. Bunun altında bir güvenceye razı olmak ise bugünün sorununu (Avrupa ortasında Rus saldırganlığını) yarına ertelemek gibi bir şey oluyor. ABD, bugün bu ikinci şıkkı seçebilme lüksü ve gücü olan bir aktör, ayrıca Washington uzun dönemde Avrupa’nın yeterli caydırıcılığa yaklaşacak kadar silahlanacağını umuyor. Ruslar, Alaska dönüşü çok şeyden bahsettiler ama Ukrayna’nın silahsızlanmasından bahsetmediler. Eh, Washington için olay tamam. Avrupa ve Ukrayna (muhtemelen Avrupa parasıyla) silahlanır, ABD ile anlaşmalar yapılır. Rus ateşi burunlarının dibinde yansa da suratlarında kızıl alazları hissetseler de bu çok üzülüp, üzüntüden ölünecek bir mevzu değil- ayrıca zaten her şey Trump’a göre Biden’ın suçu. Ama işte bu resmi Moskova’da Rusya’nın kendi kamuoyuna anlatmasının maliyeti ile ABD’nin Washington’da kendi kamuoyuna ve müttefiklerine anlatmasının maliyeti birbirinden farklı. Trump’ın işinin Avrupalıları korkudan tir-tir titretse de Zelensky’e takım elbise vari bir şey giydirilse de kolay olmadığı görülüyor. Çünkü kazanç ve........

© Gazete Damga