Hükümet ve TCMB vatandaşı enflasyonun düşeceğine neden ikna edemiyor?

GİRİŞ

Sevgili okuyucularım, bugün hepimiz için önemli, önemli olduğu kadar iç sıkıcı bir konu hakkında yazacağım: Enflasyon ve enflasyon beklentileri. Ülkemizde resmen 2023 yılı Haziran ayından, fiilen 2024 yılı Nisan ayından itibaren bir dezenflasyon programı uygulanmaktadır. Hükümet ve Merkez Bankası bu resmen 2,5, fiilen 1,5 yıllık programla p’lerdeki enflasyonu 3-34 bandına indirebilmiştir. Bu mutlak olarak bir başarı olarak gösterilebilir. Ancak gerek iktisat biliminin verileri gerekse de sokakta hepimizin tecrübe ettiği olgulara bakılırsa çok da memnun olunacak bir manzara değildir. 2024 yılından itibaren hemen hemen herkesin hemfikir olduğu bir nokta aylık enflasyonun %2’nin altına indirilmesi gerektiği, bu gerçekleşmezse dezenflasyon programının hedeflerinin tutmayacağıydı. Nitekim aradan geçen 1,5 seneden sonra hala daha aylık enflasyonu %2’nin altına indirebilmek çok zor gözükmektedir. Son olarak Eylül 2025 aylık enflasyonu %3,38 olarak açıklanmıştır.

Bir programın başarısını veya başarısızlığını belirleyen ana etken koyduğu hedeflere ulaşıp ulaşmamasıdır. 2023’ten bu yana, TCMB’nin enflasyon hedeflerini tutturduğunu söyleyemeyiz. Hedefler tutmayınca hedefleri güncel enflasyona uyarlayarak değiştirmek doğal bir uygulama haline gelmiştir. Bu da yüksek enflasyonla mücadelede en önemli etkenlerden biri olan enflasyon beklentilerini aşağıya çekmeyi zorlaştırmaktadır.

Enflasyon beklentisi niçin önemlidir? Türkiye’de enflasyon sadece bugünün fiyat artışlarıyla ölçülen bir olgu değil; geleceğe dair beklentilerle de belirleniyor. Çünkü şirketler fiyatlarını belirlerken, hanehalkı tüketim kararlarını alırken, yatırımcılar portföylerini düzenlerken gelecekteki enflasyonu tahmin etmeye çalışıyorlar. Bu nedenle beklentiler, en az gerçekleşen enflasyon kadar kritik.

Ancak elimizde dikkat çekici bir tablo var: piyasa profesyonelleri 12 ay sonrası için enflasyonu yaklaşık ", reel kesim 6–37, hanehalkı ise S civarında bekliyor. Merkez Bankası’nın yılsonu hedefi ise $. Yani herkes farklı bir dünyada yaşıyor. Bu tablo bize tek bir şey söylüyor: Hükümet, vatandaşı enflasyon hedeflerine ikna edemiyor.

Peki neden? İşte beş temel sebep:

1. FARKLI GRUPLARIN FARKLI BEKLENTİLERİ

Öncelikle enflasyonu herkes kendi gözlüğüyle görüyor. Burada hanehalkı, reel kesim ve piyasa profesyonellerinin gözlüğüyle bakmaya çalışalım:

Hanehalkı gıda, kira ve ulaştırma fiyatlarına odaklanıyor. Çarşı pazardaki artış, benzine gelen zam veya ev sahibinin yaptığı kira zammı vatandaş için “gerçek enflasyon” oluyor. Bu nedenle beklentileri genellikle daha yüksek. Örnek olarak verirsek, düşük ve orta........

© Gazete Damga