Türkiye’nin coğrafi konumu jeopolitik ve askeri açıdan çok önem arz ettiği gibi sivil havacılık bakımından da dünyanın kesişme noktalarındandır.

Bunun nedeni, 60’ı aşkın ülkeye dört saatlik uçuş mesafesinde olmamızdır.

Geçmişte olduğu gibi, bugün de İstanbul Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı Doğu’dan gelip Batı’ya giden ve aynı şekilde Batı’dan gelerek Doğu ülkelerine giden uçakların çoğu kez zorunlu durak noktasıdır. Bundan daha önemlisi tam 1 milyon metrekare genişliğindeki Türkiye hava sahası da bu güzergahı kullanan birçok yabancı havayolunun transit üst geçiş bölgesi olma özelliğini taşıyor.

Havayolu ulaşımında herhangi bir ülkeye uçuş yapabilmek için veya bu ülkenin hava sahasını kullanmak için ticari uçakların ön izin alması şarttır.

Farklı prosedür uygulansa da devlet uçakları (VIP) da bu kurala tabiidir.

1944’te imzalanan Şikago Anlaşması ile birinci trafik hakkı olarak, bir devlet kendi ülkesinden başka bir ülkeye giderken iniş yapmaksızın başka bir ülkenin hava sahasını kullanabilir. Bu hak diğer hakları kullanmada olduğu gibi yapılan ikili anlaşmalarla tanınır.

Türkiye, Birleşmiş Milletler Teşkilatı’na üye olan 193 ülkenin 175’i ile ikili hava anlaşması imzalamıştır. Yapılan bu ikili anlaşmalarla başta THY olmak üzere diğer havayollarımız da, 132 ülkede 349 noktaya uçuş yaparken birçok ülkenin de hava sahasının kullanıyor.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’mızın verdiği bilgiye göre 2024 yılında Türk hava sahasını, 521 bin 724'ü transit üst geçiş olmak üzere 2 milyon 290 bin 581 uçak kullanmış. Bu demektir ki Türkiye semalarından her 14 saniyede bir uçak geçmiş. Transit geçiş sayısı da 2023 yılına göre yüzde 5,5 artmış.

Somut bir örnek vermek gerekirse 27 Nisan tarihinde Türk hava sahasında bin 729 transit uçuşa hizmet verilerek tüm zamanların en yüksek transit uçuş sayısına ulaşıldı. EUROCONTROL verilerine göre Türkiye’nin hava sahası Avrupa, Körfez ve bazı Asya ülkeleri arasında hava köprüsü işlevi görerek bölgede transit trafiğin merkezi oldu.

Bu rakamlara bakarak Türkiye hava sahasının “Yol geçen hanı” olduğunu söylemek çok yanlış bir düşüncedir.

Hava sahamızın kullanımıyla ilgili olarak basına yansıyan bir haber bu konudaki hassasiyetimizi gösteriyor. İsrail Başbakanı Netanyahu’nun dost ülke Azerbaycan’a yapacağı ziyaret için VIP uçağına üst geçiş için izin vermediğimiz İsrail basınında yer aldı.

Konuyla ilgili olarak Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, İsrail Başbakanı Netanyahu'nun uçağına üst uçuş izni verildiği (!) yönündeki iddialara ilişkin açıklama yapıp “İsrail Başbakanı’nın uçağına üst uçuş izni verildiği yönündeki iddialar kesinlikle doğru değildir. Bu yönde bize iletilen talep bulunmamaktadır." derken İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi de aynı mealde bir açıklama yaptı. Gazeteci Ertuğrul Özkök, İsrail medyasına dayandırdığı yazısında şu görüşlere yer verdi;

“Siyon Kanadı” (Wing of Zion-M.A) İsrail Hava Kuvvetleri envanterindeki bir Boeing 767-338ER modeli nakliye uçağı. Bu uçak İsrail Cumhurbaşkanı ve Başbakanının resmi ziyaretlerinde devletin resmi taşıyıcısı olarak........

© Gazete Damga