Tarih 1917’de eşsiz bir fırtına ile karşılaştığında Ekim Devrimi’nin getirdiği yenilikler ‘ajit-prop' (ajitasyon-propaganda) trenleri ile ülkenin en uç noktalarına kadar duyurulur. Vagonlarında seyyar sinema salonlarından kütüphanelere, sağlık ocaklarından tarım eğitimlerinin verildiği sınıflara... Bu trenler, Ekim Devrimi lokomotifinin getirdiği yeniliklerin vagonlara sığmış halidir adeta.2

Ajit-trenler, Bolşeviklerin karşı devrimci güçlerle karşı karşıya geldiği iç savaş döneminde başlayan bir uygulamadır. Fakat ‘tek’ uygulama değildir. Devrimci süreç inşaya evrilirken “Neden bu trenlerin uçan halini yapmıyoruz?​” diyen tasarımcılar 1930’lara gelindiğinde bir ajit-uçak üretir.

Karşınızda döneminin en büyük uçağı Tupolev ANT-20 ya da ‘Maksim Gorki’...

Ajit-uçak Maksim Gorki

Ajit-uçak Maksim Gorki

Fikir, Devrimci Yazar Maksim Gorki’nin edebiyattaki 40. yılı dolayısıyla ortaya çıkar. Ekim 1932’de bir grup gazeteci, yazara ithaf edilerek bir ‘ajit-uçak’ fikrini önerir.

Peki neden ‘uçak’?

O günlerde ‘uçak’, tüm dünyada modernitenin ve gelişimin en güçlü sembollerindendir. Bu sembol dünyanın geri kalanına oranla çok daha yenilikçi bir fikri hayata geçirmekte olan Sovyetler Birliği içinse çok daha özel bir anlam taşır. Hem sınıfsız bir toplumun inşasından daha fazla ‘eskiye’ kılıç çeken başka ne olabilir? Bu yüzden nice Sovyet tasarımcı, bilim insanı ya da sanatçı yüzünü radyo, sinema ve uçak gibi ‘Geleceğe doğru gelişimin’ sembollerine döner. Örneğin Vladimir Mayakovski’nin uçaklardan, göklerden söz ettiği dizeleri de Mühendis Vladimir Şukhov’un tasarladığı radyo kulesi de heyecanın ürünüdür.

Maksim Gorki uçağı fikri onaylandıktan kısa bir........

© Evrensel