Üretim araçlarının kolektif mülkiyeti ile birlikte insanlığın ‘yeniye’ doğru attığı en cüretkar adımlardan biri şüphesiz 1917 Ekim Devrimi’dir. Bu sebeple ‘sosyalist bir toplum ve yeni insanın yaratılışı’ iddiasındaki Sovyetler Birliği’nde gündeliğin ele alınışı bize her alanda eşsiz örnekler sunar.

Devrimden sonra sağlık, eğitim, kültür-sanat, beslenme, barınma... kısacası insanın insanca yaşaması için gereken her konuda daha öncesinde hayal bile edilemeyecek gelişmeler yaşanır. Tüm zorluklara rağmen emeğin iktidarı perspektifi, bir şekilde inşa edilmeye çalışılır. Toplumsal hayatın en kilit parçalarından olan kentler ve konutlar da devrimci bir perspektifle yeni bir anlam kazanır.

Nikolai Ladovsky

Nikolai Ladovsky

Moskovalı Mimar Nikolay Ladovski’nin (1881-1941) projesi Komünal Ev’i (1920) düşünelim. Sovyet avangardında rasyonalist akımın öncüsü Ladovski’nin Komünal Ev çizimlerini yüzeysel bir bakışla inceleyenler onu ‘basit bir sanat eseri’ ya da ‘fantezi ürünü’ olarak düşüneceklerdir. Oysa biraz daha yakından baktığımızda, iç ve dış mekanı birbirinden ayıran eşiğin kaybolduğunu görebiliriz. Devrimci bir yaklaşımın coşkusuyla mekanın nasıl yeniden doğduğunu görebiliriz. Ve en önemlisi, iç mekanın dışarıya doğru genişleyebilme özgürlüğünün sınıfsal bariyerler ve kadın kurtuluş mücadelesi ile ne kadar ilişkili olduğunu görebiliriz.

Yüz küsür yıl önceye ait olsa da çağımızın karanlığında Komünal Ev’in ufkunu 21. yüzyıla ait zihinlerimizde şekillendirmek kolay iş değil. O sebeple öncesinde biraz Ladovski’nin mimari anlayışına göz atmak işimizi kolaylaştırabilir.

**

Vkhutemas Space, Classroom

Vkhutemas Space, Classroom

Bugünkü yolculuğumuz Ladovski’nin bir eseriyle başladı, ancak Sovyet mimar, imza attığı eserlerden ziyade kuramsal-eğitsel katkılarıyla mimaride isminden söz ettirir. Ekim Devrimi’nden hemen sonra kurulan VKhUTEMAS’ta[1] hocalık yaparken Sovyet mimarisinin omurgasını oluşturacak olan yeni ve devrimci bir eğitim modeli oluşturur. Geleneksel eğitim modellerini reddederek öğrencileri soyut........

© Evrensel