menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

Sürdürülmesi zor bir ‘faşizm’ örneği

26 9
21.06.2025

Tüm dünya aşırı sağa kayıyor, bu doğru. Yine de İsrail, Hindistan ve Türkiye gibi birkaç ülke dışında, faşizan uygulamaların sürdürülebilmesi zor.

Bu zorluğun en son örneği, faşist dalganın Amerika’da girdiği türbülans. Elbette daha çok aşırı sağ atılım olacak Amerika’da. Ancak bunlar, faşist dinamiklerin zayıflığını gözden kaçırmamıza sebep olmamalı.

Trump 14 Haziran’da çok büyük kitleler toplayacağını umuyordu. Kendi doğum günü ile ordunun 250’nci yılı kutlamalarını birleştirerek, dev bir askeri-sivil gövde gösterisine yeltendi. Fakat topu topu 250,000 civarı insan seferber edebildi. Buna mukabil, toplumsal muhalefetin örgütlediği “Krallara Hayır” gösterilerine birkaç milyon kişinin katıldığı tahmin ediliyor.

Elbette bu gösterilerin bazı temel zaaflarını gözden kaçırmamak lazım. Yine de karşılarındaki kitlenin küçük olmasının anlamı açık. Faşizmi, askeri diktatörlük ve Bonapartizm gibi aşırı sağ diktalardan ayıran en önemli özelliklerden biri, sürekli kitle seferberliğidir. Trumpçılığın böyle bir kapasitesi yok. Dolayısıyla, Marksist literatürde Bonapartizm denilen, kitle seferberliğine ancak arada sırada başvuran dikta tipine daha yakın.

Basına çok yansımasa da ülke çapında örgütlenme çalışmaları yürüten arkadaşlardan aldığımız duyumlara göre, birkaç bölgede küçük silahlı gruplarla Trump karşıtı göstericiler arasında gerginlikler yaşanmış. Ciddi boyutlara varmadan sönümlenmiş. Bu tür küçük paramiliter çevreler, ülke çapında faşist bir örgütlenmeye evrilecek mi? Cevap henüz belirsiz. Ancak, çok beklenmedik gelişmeler olmadığı sürece, gidişat faşizmden çok oligarşik bir diktatörlük yönünde........

© Evrensel