Sultan Abdülhamid’i İttihatçı/Kemalist perspektiften çarpıtma geleneği büyük ölçüde kırılsa da, ne yazık ki henüz bitmiş değil. Buna mukabil İttihatçılık yükselişte. Özellikle Cumhur İttifakı döneminde parlayan Enverizm, Kemalizmin yerini alma yolunda hızla ilerliyor. Yalçın Küçük’ün deyimiyle Kemalist minimalizmin yerini Enverist maksimalizm alıyor. Maksimalizm yani kabına sığmama… Bir başka deyişle Türkiye kabına sığmaz oldukça iki şahsiyeti aynı anda kendisine yakın buluyor: Sultan Abdülhamid ve Enver Paşa.

Talat Paşa tam böyle bir dönemde gündeme düştü.

Kimdi Talat Paşa?

Burada detaya giremeyeceğim için sadece 3 kilit nokta üzerinde duracağım:

1) Edirne’de “Yahudi Teali Cemiyeti” Alliance İsraelite Okulunda Türkçe öğretmenliği yaptı. Okulun gayesini Aron Rodrigue’in Türkiye Yahudilerinin Batılılaştırılması adlı kitabından okuyoruz: “Alliance okulları öğrencilerinden Yahudilik inancına tam bir bağlılık içinde olmalarını istemekteydi. Yahudilik üstün bir ‘ahlaki’ din olarak okullarda verilen eğitimin ayrılmaz bir parçası olmalıydı. (…) Okulları kuranlar öğrencilerden Yahudiliğe, Yahudiliğin tarihine ve geleneklerine (…) bağlı olmalarını istemekteydi.” (Ayraç, 1997, s. 126.) Acaba Talat Bey yukarıdaki gayelerden hangilerini talebelerine aşılamayı görev bilmişti öğretmenliği sırasında? Bu arada okulun Yahudi müdürünün kızından Fransızca öğrendiğini öğrendiğimiz Ahmet Kuyaş Osmanlılar Ansiklopedisi’nde “Onun hayat çizgisinde........

© Ensonhaber