15-16 Şubat 2025 tarihlerinde HÜDA PAR'ın Diyarbakır'da düzenlediği “Kürt Meselesine İnsani Çözüm Çalıştayı”nda “Kürt-Türk Birlikteliğinin Tarihî Kodları” başlıklı bir konuşma yapmış ve Said Nursi’nin Ankara'ya geliş sebeplerinden birinin Lozan sürecinde Kürt milletvekillerini Türkiye’den ayrılmamaya ikna etmek olduğunu söylemiştim.

Sözlerim ilgi çekti, salondan çıkarken meseleye hiç böyle bakmadıklarını söyleyen ve soru soranlar oldu. Risale Haber sitesi de tezimi açmamı isteyince aşağıdaki yazı zuhur etti.

Gerçekte TBMM’ye Kürt milletvekillerini iknaya çağrıldığına dair ne Said Nursi'nin ne de onu Ankara'ya davet edenlerin ağzından somut bir açıklama var elimizde. Öte yandan Ankara’ya geliş gerekçesi 9 Kasım 1922 tarihli TBMM zabıtlarında “Anadolu gazilerini ve Meclis-i âliyi (yüce Meclisi) ziyaret” şeklinde açıklanmıştır. Ne gariptir ki, İsmet Paşa başkanlığındaki Lozan heyetimiz tam bir gün önce İsviçre’ye doğru trenle yola çıkmıştı.

Lozan müzakerelerindeki endişelerimizden biri, İngilizlerin Kürtlere özerklik veya azınlık hakları tanıma çabası ise diğeri de Musul’da Türklerin azınlıkta bulunduğunu ispatlama gayretiydi. Bunda başarılı olurlarsa Musul petrolleri İngilizlerde kalacak ve nüfusumuzun önemli bir kısmı ve Türkiye’nin geri almak için mücadele ettiği Musul’a bitişik bölge, -yani belgelerde ve Nutuk’ta geçtiği şekliyle “Kürdistan”- özerk veya azınlık hukukuna tâbi tutulacaktı.

Bu acil ve yakın tehlike ister istemez TBMM hükümetini endişeye sevk etti. Nitekim Lozan sürecinde Ankara Kürtlerden Türkiye’den ayrılmak istemediklerini beyan etmelerini talep edecekti. Bu dönemde Türk-Kürt birlikteliğini baltalayacak çatlak seslerin çıkmaması için hususi bir çaba sarf edildiğini biliyoruz.

Öte yandan........

© Ensonhaber