Geçen hafta sportif direktörlük üzerine yayınladığımız yazımın ikinci ve son bölümüne devam edelim. Futbolun son 25 yılda geçirdiği niteliksel değişim ve dönüşümün getirdiği profesyonelleşmenin saha içi ve dışı kurumsal göstergesi olarak nitelendirdiğimiz sportif direktörlük, son zamanlarda Avrupa futbolunda özel mülkiyetli kulüplerde farklı bir yapıya evrildi.

Şimdi bu konuyu ele alarak, analizimize devam edelim.

- Özel mülkiyete sahip kulüplerde sportif direktörlük

Futbolun son 25 yıllık finansallaşma serüvenine baktığımızda çoğu elit kulüpte, kulüp değerinin yükseltilerek kâr maksimizasyonunun hedeflendiğini görüyoruz. Futbolun piyasalaşması olarak nitelendirdiğim bu süreçte (finansal futbol), yaratılan marka değerinin giderek daha da önemli hale gelmesi nedeniyle kulüp mülkiyetleri alınıp satılabilir bir hale geldi. Gerçi İngiltere ve bazı merkez liglerde özel mülkiyetli kulüp yapılanmaları söz konusuydu ama 2000’den itibaren bu yapı Avrupalı kulüplerde daha da yaygınlaştı.

Günümüzde merkez liglerin bazı özel mülkiyetli kulüplerinde, kulüp sahibi sportif geçmişe sahip CEO'lar atayarak, sportif direktörlük pozisyonunu by pass edebiliyor. Nitekim bu bağlamda Inter, Parma Calcio, US Lecce, LOSC Lille, Olympique de Marseille ve AS Monaco gibi kulüpler bu yaklaşımı yansıtan kulüpler olarak karşımıza çıkıyor. Bu tür yapılarda, sportif direktörler daha operasyonel veya danışmanlık rolü üstlenebilirken; kulüp CEO’su daha geniş futbol stratejisini kulüp sahibiyle daha yakın bir ilişki ve bir uyum içinde yönlendirebiliyor. Bu tür kulüplerde sportif direktör, kulüp CEO’sunun gölgesinde ve daha sınırlı bir kapsamda yürütüyor.

Futbolun değişim ve dönüşüm sürecinde ortaya çıkan böylesi bir ortamda sportif direktör, kulübün sahiplik profiline, yönetişim modeline, stratejik hedeflerine ve faaliyet yönetim anlayışına bağlı olarak sadece danışmanlık hizmeti veriyor. Bu durum doğal olarak sportif direktörler için farklı bir sportif liderlik yapısını gerektiriyor.

- Sportif direktörlük somut koşullara göre şekillenir

Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere sportif direktörlük, kulübün içinde bulunduğu somut koşulların gerektirdiği dinamikleri sağlıklı analiz etmeyi ve buna göre yönetim tarzı oluşturmayı, liderlik yapmayı gerektirir. Sportif direktörlük böylesi bir pozisyonda kulübün dinamiklerini iyi anlayarak; kendi planlarının uygulanması konusunda dirençli ama aynı zamanda kulüp sahibi ve teknik direktörle uyumlu futbol operasyonlarını tasarlamak ve yönetmek gibi kritik öneme sahiptir. Yukarıda ifade ettiğim üzere, bir sportif direktör salt teoriye göre değil, kulübün kendine özgü koşullarının getirdiği pratiği de dikkate alarak; kulübün hedeflerine ve gelişimine en uygun yapıya göre yönetim anlayışını ve çalışma tarzını oluşturması gerekliliğidir. Bu bağlamda sportif direktör teori ve pratiği bir potada eritmek zorundadır.

Şimdi de sportif direktörlük konusunda Avrupa’dan ve ülkemizden tanınmış örneklerle yazımıza devam edelim.

Avrupa’dan ve ülkemizden sportif direktörlere ilişkin örnekler

Avrupa’dan Örneklerle başlayacak olursak:

- Monchi: Sevilla FC’de görev yaptığı yıllarda Sevilla’yı bir “scouting devi” haline getirdi. Dani Alves, Ivan Rakitić, Jules Koundé gibi düşük bütçeli oyuncuları keşfedip yüksek bedellere sattı. Bu transferler sonrası kulübe 200 milyon Euro civarında para kazandırdı. Scouting sisteminin oluşturulması ve oyuncu yetiştirmedeki başarılı modeli ona büyük ün kazandırdı.

- Michael Zorc: Borussia Dortmund (Almanya) Kulübün kendi futbol akademisinden yetişip yıllar içinde çok önemli başarılara uzandı. Lewandowski, Haaland, Sancho gibi yıldızları kadroya kazandırdı; bonservis gelirleriyle kulübü finansal anlamda güçlü tuttu ve sportif başarıyla buluşturdu.

- Christoph Freund: Red Bull Salzburg, ardından Bayern Münih’te düşük bütçeyle veri odaklı yaklaşım uygulayarak Avrupa’da başarı yakaladı.

Bayern Münih’te altyapı entegrasyonuna ağırlık vererek kiralama yönetimi ve genç oyuncu gelişiminin merkezine oturdu. Altyapıdan gelen her iki oyuncudan birisinin profesyonelliğe geçişini sağladı. As takımda süre alamayan oyuncuların fiziksel ve mental gelişimini hızlandırmaya yönelik genç yetenekleri belirli sürelerde başka kulüplere kiralamada çok başarılı oldu. Kiralık oyuncu yönetimi ile hem oyuncunun gelişimini sağladı hem de alt yapıyı daha verimli hale getirdi.

- Hasan Salihamidžić: Bayern Münih (2017–2023) Rolü: Sportif Direktör ve daha sonra Yönetim Kurulu Üyesi oldu… Genç yetenekleri kadroya katmakta başarı gösterdi (Alphonso Davies, Musiala gibi). Ancak, zaman zaman teknik direktör seçimleriyle eleştirildi.

- Luis Campos: Lille & PSG Rolü: Sportif Danışman / Sportif Direktör, Lille’de düşük bütçeyle Ligue 1 şampiyonu kadro kurdu. PSG’de daha çok yapı kurucu rolü üstlendi. Campos, genç yetenekleri düşük maliyetle alıp büyük gelirle satma becerisiyle tanınıyor. Halen PSG’de görevine devam ediyor.

Monaco döneminde Mbappé, Bernardo Silva, Martial transferleriyle Ligue 1 şampiyonluğu,

Lille’de Victor Osimhen ve Renato Sanches gibi oyuncularla yeniden şampiyonluk,

Sonrasında PSG’de treble yaparak (Ligue 1, Coupe de France, Şampiyonlar Ligi’ni aynı sezonda kazanarak) kulübü zirveye taşıdı. Kulüp başkanı tarafından “dünyanın en iyisi” olarak tanımlandı.

- Sven Mislintat: Borussia Dortmund / Stuttgart / Ajax, scouting şefi ve sonra sportif direktör olarak büyük başarılara imza attı. Dortmund’un yıldızlarının çoğunu (Aubameyang, Dembele, Pulisic) düşük fiyata alıp yüksek kârla sattı. Futbol veri analitiğine önem veren bir isim.

- Andrea Berta: Atlético Madrid (2013–2025), Arsenal (2025 sonrası) Atlético Madrid’in son 10 yılındaki en başarılı döneminde hem transfer hem strateji anlamında başrol oynadı. Griezmann, Oblak, João Félix gibi dönüm noktası oyuncuların transfer politikalarında yer aldı;

Mart 2025’te Arsenal’da aynı rolde göreve başladı ve hali hazırda kulüp için stratejik yapı kuruyor.

Uzun vadeli planlama ve yüksek karla oyuncu satma gibi pozisyonel fırsatlar yaratmada başarılı bir sportif direktör. 2019 Globe Soccer Awards’ta yılın en iyi sportif direktörü seçildi.

- Michael Edwards: Liverpool FC Liverpool’un transfere dayalı yükselişinin mimarı: Van Dijk, Salah, Alisson, Fabinho gibi oyuncuların alınmasını sağladı. Transferlerden elde edilen kazançlar ile harcama dengesini mükemmel kurarak,........

© Ekonomim