Ümit Işık

Ticaret Bakanlığı Başmüfettişi

İstanbul taksilerinde yeni tarife dönemi başladı: Sarı ve turkuaz taksilerde fiyatlar belli oldu. Taksicilikte ücret hesaplama ve muayene kuralları şeffaflaşıyor. UKOME kararlarıyla taksimetreler artık daha güvenli ve denetlenebilir.

5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu’nun 4’üncü maddesine göre Esnaf ve sanatkâr, ister gezici ister sabit bir mekânda bulunsun, Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulu’nca belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dahil olup, ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedenî çalışmasına dayandıran ve kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan, basit usulde vergilendirilenler ve işletme hesabı esasına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf bulunan meslek ve sanat sahibi kimseleri tanımlamaktadır.

Taksici esnafı da 5362 sayılı Kanun’a tabi olup esnaf odalarına kaydolmak zorundadır. Anılan Kanunun “Sicile kayıt mecburiyeti ve sicil işlemleri” başlıklı 68 inci maddesine göre bu Kanun kapsamındaki esnaf ve sanatkârlar, yanlarında çalışanlar hariç, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren durumlarını otuz gün içinde bağlı bulundukları sicile tescil ve Sicil Gazetesinde ilan ettirmekle yükümlüdürler. (Büyükşehirlerde faaliyet gösteren Taksici esnafının gerçek usulde vergiye tabi olmasını düzenleyen 08.09.2025 tarihli Cumhurbaşkanı Kararı’na ilişkin değerlendirmemiz başka bir yazımızda ele alınacaktır.)

Taksi ve taksi şoförünün tanımı

Teknik olarak Taksi, yapısı itibariyle sürücüsü dahil en çok sekiz oturma yeri olan, insan taşımak için imal edilmiş, taksimetre kullanan ve yolcu taşıyan M1 sınıfı ticari motorlu aracı ifade etmektedir. Taksimetre ise takıldığı taksinin özelliklerine ve ayarlandığı tarife esas alınarak yolcunun ödemesi gereken ücreti taksimetre ücret hesaplama yöntemine göre sürekli olarak hesaplayabilen ve ücret göstergesinde gösterebilen ölçü aleti olarak tanımlanmaktadır.

Taksi şoförü (Seviye 3), iş sağlığı ve güvenliği, kalite yönetim sistemi ile çevre ve trafik kurallarına uygun olarak, ticari olarak tescil edilmiş bir motorlu taşıtla (taksi), fiyat tarifesi ile belirlenmiş belirli bir ücret karşılığında, kamu hizmeti yolcu taşımacılığı yapan nitelikli kişidir. (MYK Ulusal Meslek Standardı-Taksi Şoförü). Taksiciler 5362 sayılı Kanuna göre esnaf ve sanatkâr sayılmaktadır.

Taksicilik ise ticari olarak tescil edilmiş, sürücüsü dâhil en fazla dokuz oturma yeri bulunan, M1 sınıfına dâhil olan, insan taşımak için imal edilmiş bulunan, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenen şekilde muayenesi ve damgası yapılmış, ücret hesaplama yöntemine uygun tarife yüklenmiş ve tip onayı alınmış taksimetre ile çalışan motorlu taşıtla (taksi), çevre ve trafik kurallarına uygun olarak esnaf ve sanatkârlar siciline kayıtlı olan bir esnaf ve sanatkâr tarafından kamu hizmeti yolcu taşımacılığı yapma işidir. Taksilerin ilçeler arası sadece yolcu götürebilmesine izin verilmiştir. Ancak büyükşehir belediye sınırları içinde ilçeler arası yolcu götürebilme ve getirebilme izinlerine sahiplerdir. (MYK Taksi Şoförü Ulusal Meslek Standardı ve Karayolları Trafik Yönetmeliği)

Taksi ücretlerinin belirlenmesi

5362 sayılı Kanun’un “Fiyat tarifelerinin tespit şekli” başlıklı 62’nci maddesine göre esnaf ve sanatkârlarca üretilen mal ve hizmetlerin fiyat tarifeleri, bağlı bulundukları odalarca hazırlanmakta ve odanın mensubu olduğu birlik yönetim kurulu tarafından fiyat tarifesinin sunulmasından sonra otuz gün içinde onaylanmakta veya reddedilmektedir.

Taksici esnafı, hizmetlerinin karşılığı olarak taksimetrelerde yazan ücretleri almaktadır. Taksimetre taşıma ücretleri, 5362 sayılı Kanun dışında bir yöntemle belirlenmekte olup bu ücretler, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15 inci maddesinin (p) bendi ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7/f maddesi gereğince taksici esnafın faaliyet gösterdiği İl/ilçe belediyesinin meclisleri tarafından, Büyükşehirlerde ise bu Belediyelerin UKOME’si tarafından belirlenmektedir.

Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği’nin 17’nci maddesine göre; UKOME, büyükşehir belediye başkanı veya görevlendireceği kişinin başkanlığında;

ç) Emniyet Genel Müdürlüğü temsilcisinin,

ğ) Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğü temsilcisinin,

ı) Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü temsilcisinin,

katılımından oluşmaktadır.

Aynı yönetmeliğin 18’inci maddesine göre de UKOME, büyükşehir içindeki kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlamak üzere; ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre gereken tesisleri kurma, kurdurma ve işletme hak ve yetkilerine haizdir. Bu amaçla diğer görev ve yetkileri yanında;

- Kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; otobüs, taksi, dolmuş ve servis durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek, gerçek ve tüzel kişiler ile resmi ve özel kurum ve kuruluşlara ait otopark olmaya müsait boş alan, arazi ve arsaları geçici otopark yeri olarak ilan etmek ve bunların sahiplerine veya üçüncü şahıslara işletilmesi için izin vermek, izin verilen otoparklar ile karayolu üzerindeki diğer park yerlerinde engelliler için işaretlerle belirlenmiş bölümler ayrılmasını sağlamakla,

görevli ve yetkilidir.

Taksimetre ücret hesaplama yöntemi

Taksimetrelerin muayene işlemleri ile bu muayeneleri yapanlar ve taksimetreleri kullananların görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin usul ve esasları düzenlemek için Taksimetre Muayene Yönetmeliği çıkarılmıştır.

Bu yönetmelikte geçen;

- Damga: Muayene servisleri tarafından muayene sonucu uygun olduğu anlaşılan........

© Ekonomim