Neeta Hooda
Dünya Bankası Kıdemli Doğal Kaynaklar Yönetimi Uzmanı

Leela Raina
Dünya Bankası Çevre Ekonomisti

Sameh Wahba
Dünya Bankası Sürdürülebilir Kalkınma, Avrupa ve Orta Asya Bölgesi Direktörü

UZMAN GÖRÜŞÜ

Orman yangınları Kanada'dan Kazakistan'a, Cezayir'den Avustralya'ya ve Türkiye'den Tayland'a kadar benzeri görülmemiş bir şiddetle yaşanmaya devam ediyor ve insanlar, ekonomiler ve doğal sermaye üzerinde yıkıcı bir etki bırakıyor. Artık mevsimsel veya bölgesel kalıplarla sınırlı olmayan ortalama bir yangın, aşırı bir olay haline gelerek yıl boyunca devam eden küresel bir tehdit oluşturmakta ve yeni normali şekillendirmektedir.

Geleceğe dönük bir risk olarak algılanan bir olgu artık acil olarak ele alınması gereken bir gerçeklik haline gelmiştir. Türkiye'de 2021 yılındaki aşırı yangınlar yıl boyunca 139.500 hektardan fazla ormanı yaktı, dokuz kişinin ölümüne neden oldu, altyapı ve topluluklara zarar verdi ve birçok sektörü etkiledi. Yunanistan’da 2023 yılında gerçekleşen ve 175.000 hektardan büyük bir orman alanının yanmasıyla sonuçlanan orman yangınları AB tarihinin de en büyük yangınlarıdır. Sadece 2025 yılında, iklimin şiddetlendirdiği kurak ve rüzgarlı koşulların etkisiyle Güney Kore şimdiye kadar kaydedilen en ölümcül orman yangınlarını yaşamış, 32 kişi hayatını kaybederken 104.000 hektarlık alan yanmış ve yıllık karbon emisyonları normal koşullardaki seviyelerin dört katına çıkmıştır. İklim modelleri orman

yangınlarının sıklığının 2030 yılına kadar yüzde 14 ve 2050 yılına kadar yüzde 50 kadar artacağını öngörmektedir. Güney Avrupa'da aşırı yangın sezonu yaşanma olasılığı 10 kat artabilir. Kazakistan'da orman yangınlarının sayısı son 10 yılda 2,5 kat artmıştır. Bu orman yangınları daha ölümcül, daha sık ve finansal açıdan daha yıkıcıdır ve çevresel bir zorluğu uluslararası iş birliği, risk paylaşımı ve stratejik yatırım gerektiren bir mali ve makroekonomik acil duruma dönüştürmektedir.

Orman yangınlarının beşeri maliyeti de çarpıcıdır. Son yıllarda sadece ölüm sayıları artmakla kalmıyor, aynı zamanda peyzaj yangınlarından ( kontrollü yakma ve kontrolsüz orman yangınları dahil olmak üzere) kaynaklı hava kirliliğinin, yüzde 90’ı gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere yılda 1,5 milyondan fazla ölüme yol açtığı tahmin edilmektedir. PM2,5 ile yüklü orman yangını dumanlarından kaynaklı solunum etkileri, orman yangını kaynaklı olmayan PM2,5 emisyonları ile karşılaştırıldığında daha akut ve toksiktir.

Ekonomik yük ise oldukça ağırdır. 2015 yılında, Endonezya’da yaşanan orman yangınlarının maliyeti........

© Ekonomim