Prof. Dr. FEVZİ YILMAZ

FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ

10-21 Kasım 2025’te Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı, yaygın olarak kullanılan adıyla COP30, Brezilya'nın Belém şehrinde yapılacak; küresel ısınma ve sera gazı salım oranları konuşulacak. Zayıf uluslararası dayanışmanın olduğu bu dönemde ne kadar yol alınır bilinmez. Bilinen şu: BM’ye ev sahipliği yapan Amerika giderek oyunun dışına çıkıyor. Trump, ABD Başkanı olarak ikinci kez seçildikten hemen sonra ABD’nin Paris İklim Anlaşması’ndan çekileceğini ilan etti. Buna paralel olarak Yeşil Dönüşüm ve Çevre Yasaları rafa kaldırıldı, sektörel teşvikler ve kolaylıklardan vazgeçildi. Biz yine de rakamları konuşturalım ve çevrenin matematiğini yazalım.

Popular Sci. Dergisi 2019 Yaz Sayısında besinler, küresel tüketim miktarlarına bağlı olarak 8 alt gurupta incelenmiştir:1.Sebzeler, 2.Meyveler, 3.Tahıllar, 4.Et, 5.Tavuk, 6.Yağ, 7.Yumurta, 8.Balık. Bunların ancak `-65’i boğazımızdan geçer, 5-40’ı ise kayıptır (yenmeyen, bozulan ve çöp olan). En çok kayıp manavlarda/marketlerdedir ve halk pazarlarındadır. ! lojistikteki kayıp olup, ürünlerin ancak y’u manava/markete ulaşır. Ürün cinsi esas alınırsa en büyük kayıp sebzelerde olup bunu meyve, et ve tavuk izler. Tahıl, yumurta, balık ve yağda üretim kaybı çok azdır. %8-10, market/manav ile ev/lokanta arasındaki kayıptır. -22, ev/lokanta sonrası kayıptır (yenmeyen, bozulan ve buzlukta unutulan).

Scientific American Dergisi 2023 Ekim Sayısında ise ülkelerin 2017 yılı besin karneleri, kayıpları (çöpe giden) ve çevresel etkileriyle (CO2 emisyon salımları) incelenmiştir. En çok besin atığı üreten 10 ülke yaklaşık besin atık tonajları ve nüfuslarıyla aşağıda verilmiştir: Nijerya (3.5 milyar ton, Nüfus 237 milyon), Hindistan (2.8 milyar ton, Nüfus 1,5 milyar), ABD (1.8 milyar ton, Nüfus 347 milyon), Brezilya (1 milyar ton, Nüfus 212 milyon), Rusya (700 milyon ton, Nüfus 147 milyon), Güney Afrika (200 milyon ton, Nüfus 65 milyon), Portekiz (200 milyon ton, Nüfus 11 milyon), Hollanda (100 milyon ton, Nüfus 18 milyon) ve Malezya........

© Ekonomim