Kararlarımızı rasyonel (akılcı) şekilde aldığımızı, paydaşlarımızın (tüketici, çalışan) da öyle davrandığını varsayıyoruz. Acaba böyle mi? Zihinsel işleyişimiz üzerine çalışmalarıyla Nobel alan Daniel Kahneman geçen hafta vefat etti. Bu yazıda onun sözlerine kulak verelim.

Kahneman (1934-2024) psikolog ve davranışsal ekonomistti. Bilişsel önyargılar (‘bias’) konusundaki araştırmalarıyla 2002’de Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştı. Êkonomi, psikoloji ve davranış bilimleri arasındaki sınırları bulanıklaştıran çalışmaları karar alma süreçlerimizin karmaşıklığını göz önüne sermişti. Kahneman'ın akademik ortağı Tversky ile birlikte tanımladığı bazı bilişsel önyargılara dört örnek verelim.

Mesela, doğrulama yanılgısı. Yani, önyargılarımızı veya önceki inançlarımızı doğrulayacak bilgileri seçmemiz ve aksi yöndeki kanıtları dikkate almamamız. Tecrübelerime göre şirket üst yönetimlerinin belki de en yaygın hatası. Zira zihinsel tembellik ile kibirin buluşma noktası!

Mesela, anlama paradoksu. Yani, karmaşık bir durumu anlamak........

© Ekonomim