Net hata noksan ne değildir, önce onu söyleyeyim. Net hata noksan, yani kısaca NHN, ödemeler dengesinin bir finansman ya da gider kalemi değildir.

NHN, ödemeler dengesi hedefi ortaya konulurken karşısında herhangi bir değerin yer almadığı bir kalemdir.

NHN için pozitif ya da negatif bir değer öngörülmez, çünkü ödemeler dengesi büyüklükleri planlanırken bu dengenin dengesiz gideceği, bilançonun tutmayacağı tabii ki varsayılmaz.

NHN ödemeler dengesinde finansman hesabının bir alt kalemi de değildir. NHN, ödemeler dengesini sıfırlama kalemidir.

Ödemeler dengesi bir bilanço olduğuna ve toplamının sıfır etmesi gerektiğine göre, diğer kalemlerdeki (varsa) hataların, eksik yazımların, nereye kaydedileceği henüz bilinmeyen tutarların bir kalemde toplanması için net hata ve noksan kullanılır.

Ödemeler dengesi teoride üç, fiiliyatta ise dört ana kalemden oluşur:

Teorideki üç hesap; cari işlemler hesabı, sermaye hesabı ve finansman hesabıdır. Bu üç hesabın toplamının sıfır etmesi gerekir; sermaye hesabı zaten önemsiz bir hesaptır; özünde cari denge ile finansman hesabının birbirine eşit olması gerekir.

Ama pratikte bu sağlanamaz ve işte o zaman fiilen dördüncü kalem olan net hata ve noksan devreye girer. Zaten biraz önce de belirttiğim gibi ödemeler dengesiyle ilgili projeksiyonlarda net hata ve noksan kalemi hep sıfır öngörülür. Daha yola çıkarken “Ben hesaplamada hata yapacağım, ölçümüm eksik olacak” denilemeyeceğine göre...

Cari işlemler, sermaye hesabı ve finansman hesabının toplamı eğer negatif ise, aynı miktar net hata noksana pozitif olarak yazılır. Tersi olur ve bu üç kalemin toplamı pozitif çıkarsa, bu sefer de aynı miktar net hata ve noksana negatif olarak kaydedilir ve böylece ödemeler dengesinin denkliği sağlanır.

Basit iki örnek:

Herhangi bir dönemde cari açık 10 milyar dolar olsun. Normalde bu açık verildiğine göre aynı miktarda finansman sağlanmış olması gerekir. Ancak dışarıdan bu miktarda finansman sağlanamamış ise, örneğin gelen tutar 8 milyar ise, aradaki 2 milyarlık fark rezervle karşılanır ve toplam finansman yine kayıtlara 10 milyar olarak geçer. Ne var ki rezervle birlikte kayıtlarda örneğin 9 milyar dolarlık bir finansman görünüyorsa net hata noksana pozitif 1 milyar dolar........

© Ekonomim