Türkiye ekonomisinin herhangi bir çeyrekte ya da yılda ne kadar büyüdüğü, hangi sektörlerde ne gibi gelişmeler yaşandığı tabii ki çok önemli. Ama dönemsel ya da yıllık gelişmelere bakarken büyük fotoğrafı da gözden kaçırmamak gerekiyor. Yani klasik ifadeyle ağaçlara bakarken ormanı gözden kaçırmamak…

Gerçi çoğu kez ağaca bakınca ormana bakma ihtiyacı da kendiliğinden ortaya çıkıyor. Örnek mi, geçen hafta açıklanan üçüncü çeyrek verilerinin tarımda ortaya koyduğu dramatik tablo… Dolayısıyla zaman zaman büyük fotoğrafa, yani ormana bakmak gerekiyor ama ağaçları da gözden kaçırmadan…

Önce geçen haftaya dönüp üçüncü çeyrek verilerinde en çok dikkat çeken tarımı bir kez daha irdeleyip daha sonra uzun dönemli verilere geçelim...

Tarım sektörü üçüncü çeyrekte geçen yıla göre yüzde 12,7 gibi rekor oranda küçüldü. Hani hep yakınılıyor ve “Dünyada gıda maddelerinin fiyatı gerilerken Türkiye’de niye rekor artışlar yaşanıyor” diye düşünülüyor ya, yanıt bir ölçüde bu ve önceki dönemin oranlarında gizli. Çünkü tarımdaki küçülme yalnızca üçüncü çeyrekte ortaya çıkmış değil. Tarım ilk iki çeyrekte de yüzde 0,7 ve yüzde 5,5 küçülmüştü.

Tarım sektöründe sabit fiyatlara göre üçüncü çeyrekte gerçekleşen hasıla da 2017’den sonraki dönemin en düşük düzeyine işaret ediyor.

Tarımın son yıllarda nasıl dramatik bir gerileme sergilediğini yalnızca üçüncü çeyrek verileri göstermiyor ki… 2025, ilk üç çeyreklik toplamlar itibarıyla oluşan hasıla açısından 2018’den sonraki en kötü yıl.

Veriler böyle diyor da pratikte daha iyi bir tablo mu gözlüyoruz; tabii ki hayır. Tarım yıllardır adeta can çekişiyor; ürün tarlada kalıyor ya da malını satabilen üretici ancak karnını doyuracak kadar getiri elde ediyor, kimi zaman onu da edemiyor, oysa büyük kentlerde o ürünlere erişmekte zorluk çeken milyonlar bulunuyor.

Varlık içinde yokluk! Zenginlik içinde yoksulluk!

Tarımın niye bu duruma düştüğünü ve çıkış yolunun nerede olacağını bu konunun uzmanı olan sevgili dostum Ali Ekber Yıldırım sürekli yazıyor zaten. Ben bu konuya ancak ortaya çıkan makro veriler açısından bakabilirim ve gördüğüm tablo çok dramatik.

Küçük........

© Ekonomim