Yaklaşık yedi yüz yıl önce kaleme alınan kadim eser Mukaddime’de İbn Hal­dun, coğrafya ve iklimin toplumlar, kültürler ve medeniyetler üzerindeki makro düzeyde­ki etkilerini derinlemesine incelemiştir. İbn Haldun, farklı bölgelerde yaşayan insanların kültürel ve sosyal özelliklerinin coğrafyanın etkisiyle şekillendiğini savunarak, “coğrafya kaderdir” sözünü coğrafi determinizm anla­yışının bir özeti olarak sunmuştur.

Benzer şe­kilde, insanlık tarihinin son 13 bin yılındaki medeniyetlerin gelişimini ele alan Jared Dia­mond, Tüfek, Mikrop ve Çelik: İnsan Top­lumlarının Kaderleri adlı eserinde farklı kıtalardaki toplumların neden farklı şekiller­de geliştiğini yine coğrafi ve kültürel faktörle­re dayandırarak açıklamıştır. Peki, bu tarih­sel ve antropolojik perspektiflerin günümüz makroekonomik analiziyle ilişkisi nedir?

Ekonomi bilimi, temelinde insan olan ve uygulanan tüm politikaların belirli varsayım­lar ve kabuller çerçevesinde şekillendirildiği bir disiplindir. Bu noktada, Türkiye’nin için­de bulunduğu coğrafya, özellikle ekonomi politikalarını şekillendirme açısından zor­lu bir alan sunmaktadır. Geçtiğimiz haftaki yazımızın son kısmını “çok önemli bir jeo­politik risk olmazsa” şeklinde bir varsayıma dayandırmıştım. Yazının üzerinden 48 saat geçmeden İsrail-İran arasındaki çatışmalar, tüm dünyanın siyasi ve ekonomik gündemine bomba gibi düştü.

Global piyasalar üzerinde­ki ilk etki, beklenen şekilde........

© Dünya