Bugün 102 yılını dolduran Türkiye Cumhuriyeti, küre­sel savaşlar, askeri darbeler ve dönemsel ağır ekonomik ve siya­sal krizler de yaşadığı bu sürede tüm olumsuzluklara rağmen dolar bazın­da gayri safi yurt içi hasılasını (GS­YH) 3 bin kata, kişi başı milli geliri­ni 400 kata yakın artırmayı başardı.

Kurulduğu 1923’te Osmanlı’dan, sanayisi olmayan, tamamen ilkel tekniklerle yapılan tarımdan iba­ret ve kendi ihtiyacını karşılamak­tan uzak bir ekonomi ve birçok sa­vaşta yitirilen insan gücü dolayısıy­la son derece az bir nüfus devralan Türkiye, 12 milyon 822 bin kişilik nüfusa sahipti.

Cumhuriyet döne­minde ilk sayımın yapıldığı 1927’de ise nüfus 13 milyon 554 bin olarak belirlenmişti. Son Orta Vadeli Prog­ram (OVP) projeksiyonuna göre yıl ortası nüfus 102 yılda yüzde 569,4 (yaklaşık altı kat) artışla 2025’te 85 milyon 825 bine ulaşıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri­ne göre 1923’te Türkiye’nin GSYH’si sadece 577 milyon dolardı.

Cumhu­riyetin 100’üncü yılı olan 2023’te ilk kez 1 trilyon doları aşarak 1 trilyon 130 milyar dolar olan, 2024’te 1 tril­yon 358 milyar liraya ulaşan GSYH, OVP projeksiyonlarına göre 2025’in tümünde 1 trilyon 569 milyar dolara ulaşacak. Bu da dolar cinsinden GS­YH’de 1923-2025 döneminde yüzde 271.823,7 oranında (2.718,4 katlık) bir artışa denk geliyor. 1923’te sa­dece 45 dolar olan kişi başına milli gelirin de bu yılın tümünde 17.748 dolar olacağı tahmin ediliyor. Bu da kişi başı milli gelirde 102 yılda yüzde 39.340 (393,4 kat) artış demek.

Ekonomik büyümenin dönemle­re göre iniş çıkış gösterdiği 102 yılın ortalamasında GSYH büyüme hızı yüzde 4,9 olurken, en yüksek yıllık ortalama büyüme hızı, yüzde 7,9’la 1923-1938 arası dönemde kayde­dildi. 1950-1960 dönemi yıllık or­talama yüzde 6,5’le ikinci en hızlı büyüme dönemi oldu, bunu ortala­ma yüzde 5,7 ile 2020-2025 dönemi izledi. Kurucu lider Atatürk’ün yö­netimindeki ilk 15 yılda, dolar kuru 1,67 TL’den 1,26 liraya gerilerken dolar bazı milli gelir yüzde 161 bü­yüyerek 577 milyon dolardan 1 mil­yar 507 milyon dolara çıktı.

Atatürk sonrası dönemde mil­li gelir alanında kaydedilen geliş­meler ise şöyle: 2’nci Dünya Savaşı öncesi ve sonrasında dünyada de­rin ekonomik darboğazın yaşan­dığı 1938-1950 arasındaki 12 yıllık “Milli Şef” İsmet İnönü dönemin­de Türkiye ekonomisi de zor gün­ler geçirdi, yıllar itibarıyla yüzde 5-10’luk, 1945’te ise yüzde 15’i ge­çen küçülmeler yaşandı,........

© Dünya