Gelişmekte olan eko­nomilerde sürdürü­lebilir büyüme, küre­sel rekabet gücü ve ekonomik dönüşüm için kritik bir rol oynayan Araştırma-Geliştir­me (Ar-Ge) harcamaları, Tür­kiye’de son on yılda artmak­la birlikte milli gelire oranı OECD ortalamasının altında kalmaya devam ediyor.

Türkiye İstatistik Kuru­mu’nun (TÜİK) açıkladığı ve­rilere göre Türkiye’de gayri­safi yurt içi Ar-Ge harcaması 2024’te önceki yıla göre nomi­nal bazda yüzde 72,6 oranın­da 274 milyar 279 milyon TL artarak 651 milyar 821,7 mil­yon TL’ye yükseldi. TÜFE ba­zında yüzde 44,38’lik enflas­yondan arındırıldığında ise re­el artış yüzde 19,5 oldu. Ar-Ge harcamalarının gayri safi yurt içi hasılaya (GSYH) oranı da yüzde 1,46’ya yükseldi.

Bir ülke sınırları içinde bir yıl boyun­ca Ar-Ge faaliyetleri için ya­pılan toplam harcamayı ifade eden söz konusu tutarın mil­li gelire oranı Türkiye’de 2015 yılında 0,81 düzeyinde bulu­nuyordu. İlk kez 2018’de yüz­de 1’i aşan söz konusu oran 2021’de yüzde 1,40’a çıktı, an­cak 2022’de yüzde 1,32’ye geri­ledi. 2023’te yüzde 1,39 olan bu oran 2024’te ise tarihi en yük­sek düzeyine ulaştı ancak yüz­de 2,7’lik OECD ortalamasının altında kalmaya devam etti.

Türkiye’nin Ar-Ge har­camaları geçen yıl ABD do­ları cinsinden de yüzde 23,5 artarak 19 milyar 856,4 mil­yon dolara ulaştı. Gayri sa­fi yurt içi Ar-Ge harcamala­rının 2023’te 181 dolar olan kişi başına ortalama miktarı, 2024’te 224 dolara yükseldi. Son on yılda yaklaşık yüzde 150 artmakla birlikte söz ko­nusu tutar 1.200 dolar civa­rındaki OECD ortalamasının oldukça altında kalıyor.

2024 yılı Ar-Ge harcamala­rında mali ve mali olmayan şir­ketler yüzde 64,8’le en büyük paya sahip olurken, bunu yüz­de 30,9’la yükseköğretim izle­di. Kâr amacı olmayan kuru­luşlar tarafından yapılan Ar- Ge harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet Ar-Ge har­camalarının toplam harcama­lar içindeki payı ise yüzde 4,3 oldu.

Ar-Ge harcamaları içe­risinde personel harcamaları yüzde 59,5 ile en büyük harca­ma kalemini oluşturdu. Ar-Ge harcamalarının 2024 yılında yüzde 53,8’i mali ve mali ol­mayan şirketler tarafından fi­nanse edilirken genel devlet Ar-Ge harcamalarının yüzde 30,4’ünü, yükseköğretim yüz­de 12,9’unu, yurt dışı kaynak­lar yüzde 2,9’unu ve........

© Dünya