Doç. Dr. Ümit İzmen

Son yıllarda kaç konuşmada, kaç yazıda, kaç derste referans yaptım bilmiyorum. Gramsci’nin meşhur kriz analizi sürekli olarak aklımın bir köşesinde duruyor. Eskinin ölmekte olduğu ama yeninin hala doğmakta zorlandığı, Gramsci’nin deyişiyle interregnum (ara dönem) canavarların zamanıdır. Dünyanın hali uzun süredir bu. Ve korkarım bu hal bir süre daha devam edecek.
Ölmekte olan, uzun süredir can çekişen: Neoliberalizm. 1970’lerden sonra ortaya çıkan ve Sovyet blokunun çökmesinin ardından tüm dünyada muzaffer hale gelmiş olan liberal ekonomik-siyasi düzen. Neoliberalizm, yani yeniden liberalizm. Yeniden, çünkü II. Dünya Savaşı sonrasının sosyal refah devleti modelinin ardından geldi.

Her ekonomik-siyasi düzenin başına gelen neoliberalizmin de başına geldi. Kendi işleyiş dinamikleri bir süre sonra kendi mezarını kazmaya başladı. Mezarın kazılmaya başlamasının ilk işareti 2008 küresel kriziydi. Krizle birlikte neoliberal paradigmanın asli iki unsurundan biri olan devletin sadece düzenleme yapması, ekonomik hayata doğrudan müdahale etmemesi fikri 30 yıl sonra mecburen rafa kaldırıldı. Batmasına izin verilemeyecek kadar büyük şirketlerin devlet eliyle kurtarılması şarttı. Aksi halde çok büyük bir katastrof yaşanacaktı. Devlet eliyle kriz aşıldı.
Ardından neoliberal dünyaya geri dönüldü. Ya da en azından lafta geri dönülmüş gibi yapıldı. Krizin Avrupa ve Amerika’da yol açtığı düzen karşıtı toplumsal hareketler sönümlendi. Bozulan gelir dağılımını düzeltme gerekliliği sadece sözde kaldı. Küresel dengelerin değişimi ve yeni teknolojilerin özellikle vasıfsız işgücü üzerinde yarattığı riskler görmezden gelindi. Ama artık ara dönemin sancıları başlamıştı.

Covid pandemisi neoliberalizm için yeni bir darbe oldu. Bir kez daha devletin düzenlemelerle ve sosyal politikayla sahneye girmesi gerekti. Üstelik bu kez insanlar arasında güçlü bir dayanışma da ortaya çıktı. Bu belki de neoliberalizm sonrası düzenin öncüllerinden birisiydi. Ama pandemi bitince dayanışma ruhu da aramızdan ayrıldı. Tamamen özelleşmiş bir........

© Dünya