Türkiye ekonomisinin dezenflasyon yolculuğunda da her sektör kendi silahıyla zafere ilerleyecek. Leonardo’nun liderliği, Raphael’in cesareti, Donatello’nun zekâsı ve Michaelangelo’nun neşesi gibi, ekonomistler de özgün yetenekleriyle bu yolculuğa yön verecekler. Kabuklarını kıran ekonomistler, reel sektörle omuz omuza Türkiye’nin yeni hikâyesini yazacaklar.

“Splinter onlara ninja genç­liği aşıladı Leonardo önder, Donatello mühendis Rapha­el asi Michaelangelo neşeli.” Ninja Kablumbağalar

Osman Hamdi Bey’in 1906 yı­lında resmettiği ‘Kaplumbağa Ter­biyecisi’, sabır ve kararlılıkla ka­bukları kırmanın sembolüdür. Bu sembolü benimseyerek, yaklaşık bir çeyrek asır sonra Türkiye eko­nomisi tekrar sahneye çıkıyor. Ka­buğunu kırmak ve ileriye sıçramak için iki iktisadi hedef yeniden de­neniyor:

1. Tek haneli enflasyon.

2. Yatırım yapılabilir kredi notu.

Moody’s derecelendirme kuru­luşunun kredi notunu bir kademe daha yükseltmesi, istikrar süre­cinin pekiştiğini gösteriyor. ‘Du­rağan’ görünüm artık yukarı yön­lü not artışları için güçlü bir baz. 23 Eylül 2024 tarihli ‘Aşkın Sonu­na Kadar’ başlıklı yazımızda, risk primindeki gerilemenin 2025 yı­lı ve sonrasında devam edeceğini ve kredi notunu yukarı taşıyacağını analitik çerçevede detaylı biçimde vurgulamıştık.

‘Temkinli’ ve ‘ince ayar’ ile baş­layan döngüde faiz hadleri düşer­ken para pahalı kalacak. Türk Lira­sı’nın değeri gözetilecek. Küresel konjonktürle uyumlanan Türkiye ekonomisinde iki kritik dinamik şekillenecek:

1. Dış finansmana erişim kolay­laşacak.

2. Tüketim – üretim dengesi ye­niden kurulurken, büyümenin kali­tesi yükselecek.

İki seneye yakın süredir uygula­nan dez-enflasyon programı şu ana kadar şu aşamaları kaydetti:

1. Kur istikrarı sağlandı,

2. Cari fazla verilmeye başlandı,

3. Enflasyonda özellikle mal enf­lasyonunda belirgin düşüş gerçek­leşti,

4. Rezerv birikimi hızlandı, ve

5. Risk primi geriledi.

Teknik açıdan bu maddelerin her biri birbiriyle etkileşim halindedir. Örneğin; cari açık sürerken kurda istikrar olmaz ya da rezervler aza­lırken risk primi düşmez.

2000’li yıllarda cari açık büyür­ken Türkiye-AB yakınlaşması ve küresel çapta değerlenen euro sa­yesinde Türk lirası istikrarlı görün­müştü. Çünkü “kur tünelindeki yı­lan” (snake in the tunnel, AB’nin resmi bir kur politikası terimidir) prensibi gereği AB’ye yakın eko­nomilerin para birimleri euronun yörüngesinde hareket ederler. Bu dönemde finans hesabına yönelen fon akımları Türkiye’nin ödeme­ler dengesini desteklemişti. Ancak 2013 sonrasında Euro Bölgesi’nin kendi geleceğinin sorgulanmaya başlamasıyla fon akımlarının yö­nü değişti ve Türk lirası hızlı bir dü­zeltme yaşamak zorunda kaldı. Bu dinamikleri, 14 Ekim 2024 tarihli ‘J’den Z’ye Makro-İhtiyati Bir Cari İşlemler Serüveni’ ve 21 Ekim 2014 tarihli ‘5 Yıl Önce 10 Yıl Sonra’ baş­lıklı yazılarımızda ayrıntılı biçim­de ele almıştık.

CDS, ülkenin kredi notunu ve borç ödeme kapasitesini yansıtan sentetik finansal araçtır. Matema­tiksel modellerle fiyatlanan CDS, ekonomik verilerin yanı sıra siyasal gelişmeleri de dikkate alır. Örneğin; siyasi istikrarsızlığın bütçe denge­sini bozabileceği ya da seçim dö­nemlerinde artan kamu harcama­larının stres yükleyebileceği var­sayımları, CDS primlerine yansır. Ülkenin borcunu düzenli ödeyebil­me kapasitesi arttıkça CDS primi geriler ve kredi notu yükselir. CDS düştükçe dış kaynaklar ucuzlar.

2013........

© Dünya